Әлеуметтік педагогтың кәсіби өзін-өзі дамытуы

Әлеуметтік педагогтың кәсіби өзін-өзі дамытуы

Өзін-өзі дамытудың жалпы сипаттамалары

«Даму» ұғымы өзін-өзі дамытудың талданатын ең кең тараған тұжырымдама:

• Психологияның іргелі санаты, оның әртүрлі салаларында кеңінен қолданылады және практикалық мектептер мен басқа бағыттар өкілдері қолданылады;

объективті факті;

• материя, сана, қоғам және т.б. сияқты сандық және сапалық өзгерістердің табиғи процесі;

• жеке, моральдық, жеке, интеллектуалды (адамға қатысты қолданатын);

• объективті шындықтың көптеген құбылыстарының кейбір түсіндірме қағидасы (ғылымға қатысты: биология, психология, философия, педагогика және т.б.);

• құндылық, әсіресе гуманитарлық ғылымдар қолданылатын. Біз үшін бұл аспект өзін-өзі дамытудың мағынасы мен құндылығын ашуда аса маңызды болады.

Өзін өзі дамытуды анықтауға тырысайық . Ресей ғалымдары В.И. Слободчиков және  Е.И. Исаев психологияда бірінші болып анықтама берді және ерекшеленетін белгілерін анықтады ; " өзін-өзі дамыту " түсінігі –бұл адамның фундаментальдық  қабілеті және өзінің өмірінде щынайы субекть болуы,өзінің өмірін тәжірбиелік түрленетін затқа айландыруы.[20, с. 159]

Өзін өзі дамытудың белгілері мен сипаттамалары?

Ең алдымен  айта кету керек, өмір сүру дегеніміз жалпылама түрде өзін өзі дамытуда үздіксіз мақсат қою деп талданады, адамның мінез құлқы мен әрекеттері. Өмір шеңберінде жүзеге асырылады және өзін өзі процессінде. Сондықтан адам ертеде, үш жасынан бастап ,қоршаған ортадан өзінің Мен түснігі бөлініп шыққаннан  , өз өмірінде субъект болып қалыптасады , мақсат қоя бастайды, өзінің қалауына бағына отырып және басқалардың талаптарын ескере отырып дамыиды. Бірақта ,зерттушілердің белілеуі бойынша , солардың ішінде  Г. А. Цукерманның айтуы бойынша, жасөспірім шағында ғана бала субъект болып саналады, түсінігінде толықтай өзгерістер біткесін, ересек сезім қалыптасады, балалық шақтан ересек өмірге бейімделе бастайды. Бірақ адам өзін өзі дамудағы субъект болып, өзін өзі білгеннен, өзін өзі жетілдіргеннен бастап саналы түрде мақсат қоя бастайды.Өзінің неге қол жеткізгенін , неге қол жеткізу керектігін,  өзінің не қалайтынын , нені қаламайтынын анықтай бастайды. [23, с. 54-61]

Өзін өзі дамытудың келесі бір белгісі адамның  жеке белсенділігі немесе әлеуметтік белсенділігі. Әлеуметтік белсенділікті  талдаудың бірлігінің бірі бастамалардың барынша сәйкес келуі және орындалуы .Әлеуметтік реактивтілік –әлеуметтік импульстік түрде шығады немесе пассивтік түрде, бірақта екі жағдайда да адамды өмірлік субъект ретінде сипаттамайды. Әлеуметтік белсенділік өзінің дамуында қатар деңгейлерден өтеді .

Мектепке дейінгі және бастауыш сынып оқушыларына нормативтік деңгей   тән, бала үлкендермен араласып қайталай бастайды. Жеке тұлға нормативі жасөспірімдер мен жас балаларға тән. Мұнда нормативті шектерден тыс, адамның не істейтініне, өз көзқарастарына назар аударып, үйренеді. Жеке-өнімді және өнімділік-шығармашылық деңгейлері ересектерге тән, егер адам өз қызметі арқылы қоғамға, қоғамға елеулі үлес қосса, мысалы, жаңа, түпнұсқалық немесе ескі нәрсені жақсартады.

Нормативтік  деңгей түсінігі—бұл көбейу деңгейі (болсын және бұрыннан белгілі авторлық қойылым болсын  ), ал осы  нормативтік-жеке тұлға деңгейі тұлғаны жеке ретінде көрсетеді  . Сондықтан да бала жасөспірім кезінде өмірінің субъекттісі болып қана қоймай өзін өзі дамытады. Өзін-өзі дамыту проблемасына қатысты жеке бастамашылық қабілеті өзін-өзі тану мен өзін-өзі тәрбиелеуге бағытталған. Алайда, жасөспірімдердің бойында өзін-өзі тәрбиелеу әлі де белгілі бір қасиеттер мен қасиеттердің қалыптасу ерекшелігі болып табылса, онда жасөспірімде адам тұтастай алғанда қайта қараудан өтеді. Әлеуметтік белсенділіктің интегралдық сипаттары - адамның өзін-өзі дамыту субъектісі ретінде позициясын күшейтетін сана мен тәуелсіздік.