5-9 сынып оқушылардың әлеуметтенуіндегі өзін-өзі тану баспалдақтарының ықпалы

5-9 сынып оқушылардың әлеуметтенуіндегі өзін-өзі тану  баспалдақтарының ықпалы

Түйіндеме

Бұл мақалада 5-9 сынып оқушыларының өзін-өзі тану ерекшеліктерінің дамуын қарастыра отырып, өзін-өзі тану механизмдерінің оқушылардың әлеуметтенуіне тигізетін ықпалын қарастырады.

Кілттік сөздер: «Өзін-өзі тану баспалдақтары», «Әлеуметтену», «Жасөспірімдер»;  «өзін-өзі анықтау»;

Резюме

В этой статье обсуждаются особенности самопознания учеников 5-9 классов и исследуется влияние механизмов самосознания на социализацию учеников.

Ключевые слова: «Самостоятельнаялестница», «Социализация», «Подростки»;  «Самоопределение»;

 Summary

This article discusses the features of self-knowledge of pupils of 5-9 classes, and examines the impact of the mechanisms of self-awareness on the socialization of pupils..

Key words:  "Self-Staircase", "Socialization",  "Teenagers";"Self-determination";

Тұлғаны әлеуметендіру инситутының бірі- мектеп. Қазігі таңдағы мектеп оқушыларының білімді игерудегі белсенділігі әр түрлі деңгейде болуда. Оқушылардың ортамен, қоғаммен қарым-қатынастары жоғары жиілікте қабылданады. Бұл  үдеріс 5-9 сынып оқушылары кезінде өте қарқынды жүзеге асады да, олардың өзін-өзі тану баспалдақтарында тұрақсыз өзгерістер орын алады. Оған себеп, оқушылардың физиологиялық және психологиялық, әлеуметтік факторлардың әсері болып табылады.

Жасөспірімдік кезең- әлеуметтенудің қарқынды түрде жүретін шағы. Осы шақта тұлға ретінде қалыптасу үдерісі жүріп, түрлі ақпарттарды жылдам қабылдап, тез ой қорытып, өз әлемін құруға таңдау жасайды. Бұл кезең  орта мектептің 5-8  сыныбына сәйкес келіп, 11-12 жастан 14-15 жасқа дейінгі аралықты қамтиды.  Негізгі жас 12-13 тен 15-16 –ға дейінгі   аралық болып, жеке тұлғасының дамуы үшін өзін-өзі жүзеге асыру, өзін-өзі тану  дағдыларының тиімді дамуын қажет етеді.

1 - сызба

[pic 1]

• 11-12 жас

                                               [pic 2]

  [pic 3]

• 13 жас

с

[pic 4]

[pic 5]

• 14-15 жас

с

Бұл жастар аралығындағы дағдарыстың пайда болу  себебі –  балалық шақтан  жастық шаққа өтуі барысындағы өзгерістердің әсері. Жасөспірімдік кезеңнің ерекшеліктері - белгілі бір нәтижеге ұмтылады. Жасөспірімдер дайын әлеуметтік лидерлер. Олар өздерін өзгелерге дәлелдеуге, көрсетуге бейім келеді. Сондай-ақ,  тұлға өзін-өзі тануды жақсы көреді. «Мен кіммін?» - осы жастың негізі сұрағы. Жасөспірім ішкі жан дүниесінің дамуы, интенсивтілік тану. Жасөсіпірмдерде физикалық  даму өзінің тануында «Мен өзімді басқалар арасында қалай көрсете аламын» - деген сұрақ мазалайды. [1]

 Ғылым  Г.В.  Мараловтың  ішкі жүйелер «Теориясы » еңбегінде : жүйені қалыптастыру және біріктіру - адамның өзін-өзі жетілдіру тарифі », бұл - жас ерекшеліктеріне байланысты және жүзеге асатын мүмкіндіктер» -  деп тұлға дамуындағы өзін-өзі тану үдерісінің құрлымын сынып бойынша келесі  үлгіде ұсынады:

1-4 сыныптар - «Этика басталуы» (мінез-құлықтың өзін-өзі реттеуі);

5-ші сынып - «Өзіңді біл» (жеке тұлғаның психологиясы);

6 сынып ып - «Өзіңді үйретуге үйрет» (өзін-өзі тану);

8 сынып - «Өзіңді қолда» (өзін-өзі бекіту);

 9 сынып - «Өзіңді тап» (өзін-өзі анықтау);

10 сынып - «Өзіңді басқар» (өзін-өзі басқару);

11 сынып - «Өзіңді таны» (өзін-өзі тану). [2]

Бұл жастық кезеңде  «Мен және біз» немесе «Мен және басқалар көзімен»   ұстанымы қалыптасып екі жақты субъективті қарым-қатынас пен ортаның ықпалы негізінде өзін-өзі тану баспалдақтарын жетілдіреді.

Оқушылардың өзін-өзі тану баспалдақтарының қоғамға тұлға ретінде әлеуметтенуінің басты механизімі болып табылады. Алайда жасөспірімдік шақта бұл  механизімнің  дұрыс жұмыс жасамауы өзін-өзі жүзеге асырудың кедергілері ішкі күйзеліспен, түсініксіз дағдарысқа алып келетіндігі анықталыды, бұл  жасөспірімдердің болашақ кәсіп таңдауына, өзіндік идеалын табуына кері әсер етеді.