Бастауыш сынып окушыларынын жазу каллиграфиясын калыптастыру

ОӘЖ 371.1

БАСТАУЫШ СЫНЫП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ЖАЗУ КАЛЛИГРАФИЯСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

Анартаева Н., Амангелді А., Өркен З.

«Мирас» университеті, Шымкент қ., Казақстан

Резюме: В этой статье рассказывается о формировании письменной каллиграфии младших школьников, т. е. о повышении навыков письма, уровня художественного рисунка.        Summary: This article tells about the formation of written calligraphy of younger schoolchildren, i.e. about improving writing skills, the level of artistic drawing.

Әр адамның өмірінде жазу өте маңызды рөл атқарады. Ол адам қызметінің әртүрлі салаларында қолданылады: өндірісте, мәдениетте, ғылымда, бұқаралық ақпарат құралдарында және байланыста, халықаралық саяси қатынастарда.

Каллиграфия - әдемі қолжазбамен жазу өнері. Бірақ оқушылардың дәптерлеріне үңілсек, көпшілігінде каллиграфиялық қолжазба жоқ екенін көруге болады. Неліктен көп қателіктер жібереді? Неліктен жазуды үйрену қиын? Бұл сұрақтарды мұғалімдер ғана емес, ата-аналар да қояды. Жазуды үйренуде қиындықтары бар балалар саны 25-30% жетеді. Ғалымдардың зерттеулері көрсеткендей, бұл қиындықтар бастауыш сыныпта аяқталмайды, тек өзгертіліп, мектеп бітіргенге дейін сақталады [1].

Жазуды үйрену мәселесі бүгінгі күнге дейін өзекті болып қала береді. Оны педагогтар мен физиологтар, мұғалімдер мен тәрбиешілер шешуге тырысады. Сонымен, балаға жазуды үйренудің қиындықтарын жеңуге қалай көмектесуге болатындығын, жазу дағдысының қалыптасуы оқушының дамуына, оның жас ерекшеліктеріне, денсаулық жағдайына, оқыту әдістемесіне және басқа факторларға қандай әсер ететінін түсіну керек.

Жазбаша сөйлеу мәдениеті графикалық белгілер – әріптер (жазуда), ұқыпты, таза, тілдік нормаларға, каллиграфиялық және эстетикалық ережелерге сәйкес, жазуды қолдана отырып, ойдың сауатты, дұрыс көрінуін қамтиды.

Оқушылардың жазбаша сөйлеу дағдыларын қалыптастыру үшін мұғалім:

- каллиграфиялық жазу дағдыларын қалыптастыру;

- оқушылардың жазбаларының ұқыптылығын бақылау;

- тақтада, дәптерлерде, күнделіктерде және т.б. дұрыс жазудың үлгілерін беру;

- емле, грамматикалық және сөйлеу қателерін түзету;

- оқушылардан жазбаша жұмыстарды ресімдеуге мұқият қарауды, барлық пәндер бойынша оқушылардың дәптерлерін жүргізу ережелерін сақтауды талап ету.

Дәптерлердің жүргізілуін тексеру оқушылардың анық, ұқыпты, каллиграфиялық және сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру құралы болып табылады.

Мұғалім графикалық түрде дұрыс жазылмаған әріпті немесе санды баса көрсетеді және шеттерде немесе бөлек жолда (практикалық бағыт үшін) оның дұрыс жазылуының үлгісін жазады. Нашар каллиграфия оқушының әріптерді жазу кезінде әрекет алгоритмін білмегендігін көрсетеді (қайдан бастау керек, қайда бару керек, қайда аяқтау керек), сондықтан графикалық қателіктермен жұмыс жасау кезінде оқушыларға аналитикалық жаттығулар ұсынылуы керек. Элементтік талдау және синтетикалық – бірдей элементтерден әр түрлі әріптерді құру және сол сияқтылар. Мұндай ереже жазуды оқытудың бастапқы кезеңінде көбірек назар аударуы керек, өйткені оқушылар алған дұрыс емес графикалық дағдыларды түзету мүмкін емес.

Техникалық жазу дағдыларын қалыптастыру үшін жаттығулардың тұтас кешені көзделеді. Бұл жаттығулардың мақсаты - оқушыларға алфавит әріптерін жазуды, әріптерді, әріп тіркестерін және сөздерді жазуды (біріктіру, топтау және т.б. элементтерімен) үйрету. Мұндай жаттығулар жеке немесе командалық біріншілікке арналған жарыс түрінде өткізілуі керек, оларды ынталандырады және оларды оқушылардың іс-әрекеттерінің коммуникативті бағыты мен уәждемесімен сипатталатын заманауи оқу процесінде қолдануды негіздейді [2].