Координациялық қосылыстар катализатор ретінде. Металкомплексті катализ

Жоспар:

I. Кіріспе

1.1. Координациялық қосылыстар және катализатор түсінігі.

II. Негізгі бөлім

2.1. Координациялық қосылыстар катализатор ретінде.

2.2. Металкомплексті катализ

2.3. Металкомплексті катализ түрлері

III. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе

Кешенді қосылыстар немесе координациялық қосылыстар — жай химиялық қосылыстардың әрекеттесуі нәтижесінде түзілетін құрамы күрделі химиялық қосылыстар.

Цисплатин - кешенді қосылыс

Pt - кешентүзуші

Кешенді қосылыстарға кристаллогидраттар CuSO4•5H2O, аммиактар CaSO4•4NH3, ашутас KAl(SO4)2•12H2O, т.б. күрделі қосылыстар жатады.

Химиялық реакциялардың жылдамдығын катализатор көмегімен реттеуге болады. Химиялық реакциялардың жылдамдығын өзгертіп және осы реакциядан кейін өзі өзгеріссіз қалатын заттарды катализатор дейді. Ал осындай өзгерісті реакцияларды, яғни катализатордың қатысуымен жылдамдығы өзгере жүретін реакцияларды катализдік реакциялар деп атайды.

Көптеген күрделі қосылыстар каталитикалық белсенділікке ие, сондықтан олар Бейорганикалық және органикалық синтездерде кеңінен қолданылады. Күрделі қосылыстарды катализатор ретінде қолдану арқылы химиялық өнімдердің алуан түрін алуға болады.

Координациялық қосылыстар катализатор ретінде.

Координациялық қосылыстар өнеркәсіптік маңызды процестердің катализаторы ретінде үлкен мәнге ие болды. Катализ комплекстің координациялық сферасындағы субстраттың реагентпен әрекеттесуіне негізделген. Біртекті катализ комплексті қосылыс пен реагент ерітіндіде болғанда жүреді. Гетерогенді катализ жағдайында тасымалдаушы қажет.

Өндірістік жағдайларда тотықсыздану, гидрлеу, тотығу, қанықпаған қосылыстарды гидратациялау, изомерлеу, полимерлеу және басқа да көптеген реакциялар күрделі катализаторлардың қатысуымен ерітінділерде жүзеге асады.

Олардың каталитикалық әсер ету механизмі гомогенді ғана емес, сонымен қатар гетерогенді катализді түсіну үшін қызықты. Белгілі болғандай, өтпелі металдарға қосымша топшалардың элементтері кіреді, олар скандийден никельге, иттрийден палладийге, лантаннан платинаға дейінгі периодтық жүйенің ұзақ периодтарының ортаңғы бөліктерін алады. Барлық актинидтер соларға жатады. Ең көп қолданылатын металдар VIII топ Fe, Co, Ni, Rn, Rh, Pd, Os, Ir, Pt, сонымен қатар Cu, Ag, Hg, Cr, Mn. Олар d-қабаттың толық еместігімен және бірнеше валенттік күйлердің болуымен сипатталады.

Ерітінділердегі гомогенді реакциялардың қызықты катализаторларының мысалы металл карбонилдері болып табылады. Олар СО-ның электронды донорлық топтарынан және өтпелі металдардың электронды акцепторларынан түзілген күрделі қосылыстар. Металдардың атомдары – комплекс түзуші заттар инертті газдың сәйкес атомы пайда болғанға дейін жетіспейтін электрондардың санын біріктіруге қабілетті. Мұндай реакциялардың техникалық маңызды мысалы оксосинтез немесе гидроформилдеу процесі, сұйық субстрат, кобальт тұзы, көміртек оксиді және сутегімен әрекеттесу арқылы олефиндерден альдегидтер алу әдісі.

Тағы бір қызықты және практикалық маңызды реакция, онда p-комплекстері де маңызды рөл атқарады, бұл ваккер процесі деп аталатын палладийдің сулы ерітіндісінде этиленнің ацетальдегидке тотығуы:

[PdCI4 ]2- + C2H4 + H2O = CH3CHO + Pd + 4Cl- + 2H+.

Металл палладий екі валентті мыс арқылы Pd2-ге дейін оңай тотығады, ал алынған бір валентті мыс ауамен