Зиянды химиялық қосылыстар

Зиянды химиялық қосылыстар

Тірі табиғаттың барлығы дерлік химиялық заттардан тұрады. Олардың әр қайсысының өзіне тән құрлымына сай қасиеттері болады. Кәзіргі кезде ғылымда 5 млн химиялық заттар белгілі болса олардың ішінен 10-даған мың заттармен адамдар жанасуға түседі.

Қоршаған ортаны қорғай жөніндегі Американдық агенства (ЕВА) берілген химиялық концерегенді немесе концерогенді еместігіне жататындығын анықтауға мынадай мәселелер ұсынды:

-Бұл химиялық заттар адам өміріне қауіпті ме және қандай жағдайда қауіпті?

-Бұл заттармен жанасуда қандай тәуекелдік бар және оның сипаты қандай?

-Бұл заттардың дозасы қандай болуы керек.

Кәзіргі кезде концерегендік әсері бар өте көп химиялық заттар мен элементтер белгілі   яғни адам ағзасына өте қауіпті дерт рак аурурын тудыра алады.

Олар өте әртүрлі заттар олардың кейбіреуі организмге сырттан түседі. Кейбіреулері ағзаға метабализм кезінде түзіледі. Адам өз өміріне шамамен 1000-5000 түрлі рак туғызатын заттармен жанасады.

Рак туғызатын ең көптаралған заттар:

-Араматты көмірсутектер(бензпирин)

-Химиялық бояулар(бензидин)

-Нейтрозоқосылыстар

-Афлотоксиндер және саңырауқұлақтар мен өсімдіктердің тіршілігінде түзілетін өнімдер.

Басқа заттар –пластмассалар, эпокондтар. Көптеген заттар адам ағзасында метаболизмге түскенде ғана белсенділікке түсіп рак туғызады. Бұлар нағыз шынайы концерогендер. Сондай-ақ төте концерогендер бар-олар организмде қандайда өзгеріске түспей-ақ тікелей зиянды әрекетке түсе алады.

Халықаралық ракты зерттеу агентігі (франция) мәліметтеріне сәйкес рактың үштен екі жағдайында белгілі дәрежеде зиянды химиялық заттардың әсерінен туындайды.

Барлық химиялық заттар концерегендік дәрежесіне қарай үшке бөлінеді.

-Адам үшін толассыз концерогенді заттар бензол,хром, мышьяк, никель лиоксины кейбір мұнай өнімдері.Бұл заттардың концерогенділігі көптеген тәжірбиелерден дәлелденген.  

  Адамның денсаулығы мен әл-ауқаты қатер төндіреді, себебі үйде канцерогендер болуы мүмкін, олар тіпті күдіктенбейді. Ең қарапайым мысал - бұл тек қана канцерогендерді ғана емес, сонымен қатар көміртегі тотығы, күкірт диоксидін шығаратын газ плитасы. Газды пайдаланғаннан кейін қалдық зат шаңмен бірге айналасында орналасады. Ең бастысы, қауіпті ескі газ плитасы ұсынылады, олар жұмыс істемейді және жоғары сары өртті шығарады. Плитаның жарамдылығы жалынмен анықталуы мүмкін, егер көк болса, бәрі жақсы болады. Сорып алу шкафы ас үйіңізде болуы керек.

Барлық жылдам әрекеттесетін химиялық заттар сіздің денсаулығыңызға зиян келтіреді, бірте-бірте денеде ұзақ жылдар бойы қазып жатыр. Химияны сақтау үшін ең қолайлы жер - ешбір адам өмір сүрмейтін жертөлелер, гараждар немесе бөлмелер. Дегенмен, ешкім мұны істемейді, себебі жай ғана қолайсыз. Мұндай жағдайда, барлық заттарға арналған корпустағы үйдегі орынды таңдап, есікті мұқият жабыңыз. Жақында бөлмені сұлу болса, тіпті аздап немесе жаһандық жууды бастаған болсаңыз, оны дұрыс желдетіңіз.

-Адамдар үшін концерогенділігі болуы мүмкін заттар, кобальт, қорғасын, мырыш, мұнай өңдеу өнімдері, формальдегид.

-Адамдар үшін концерогенділігі негізінен жоқ заттар.

Рак туғызатын заттар-химиялық концерогендер

Концерогенездің сыртқфы факторы әр түрлі кең ауқымды.Дәлелденген химилық концерогендер –ол шамамен 400-ге жуық болатын антропогендік(адамдардан) және табиғи жолмен түзілетін, яғни рак ісіктерін түзетін заттар.

 Химиялық концерогендер-олар өлімге апарады, ұзақ мерзімді, баяу, бірақ қайтымсыз. Онкологиялық ауруларға апаратындықтан  бұл заттармен жанасуды болдырмауға тырысу керек.

Классификация

Қауіптілігіне және маңыздылығына қарай химиялық заттар 4 топқа бөлінеді.