Есту қабілеті бұзылған бастауыш мектеп оқушыларының психологиялық ерекшеліктері

ЕСТУ ҚАБІЛЕТІ НАШАР БАСТАУЫШ МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕРКШЕЛІКТЕРІ

Аңдатпа

Бұл мақалада психология ғылымындағы есту қабілеті нашар бастауыш мектеп оқушыларының психологиялық ереркшеліктері жөніндегі ғылыми зерттеулер талданған. Есту қабілеті нашар оқущылардың танымдық дамуы мен тұлғалық қалыптасуындағы кейбір артта қалушылық пен кемшіліктер болатыны ғалымдардың зерттеулері нәтижесінде көрсетілген. Атап айтқанда мұндай ақауы бар оқушылардың сөйлеу, ойлау, ес, зейіг. қабылдау процестеріндегі кешігушілік байқалатыны анықталған. Эксперименттік зерттеу барысында есту қабілеті нашар бастауыш мектеп оқушыларының тұлғалық дамуында қарым-қатынасшылдық пен өзін-өзі бағалау деңгейінің төмендігі анықталды. Осылайша есту қабілетінің зақымдануы мектеп жасындағы балалардың оқу-танымдық іс-әрекеті мен тұлғадық саласындағы қарым-қатынас пен эмоционалдық бқзылыстарды тудыратыны зерттеу нәтижесінде дәлелденген.

Түйін сөздер: есту қабілетінің нашарлығы, бастауыш мектеп оқушылары, танымдық процестер, тұлғалық даму, сөйлеу қабілетінің бұзылуы, өзін-өзі бағалау, қарым-қатынас, эмоционалдық аумақ.

Аннотация

В данной статье проанализированы научные исследования психологических особенностей слабослышащих младших школьников в психологической науке. Исследования ученых показали, что у слабослышащих имеются некоторые отставания и недостатки в когнитивном развитии и личностном становлении. В частности, установлено, что наблюдается задержка речи, мышления, память, внимания учащихся, а также процессы приема информации. В ходе экспериментального исследования выявлен низкий уровень коммуникативности и самооценки в личностном развитии младших школьников с нарушениями слуха. Таким образом, в результате исследования доказано, что поражение слуха вызывает нарушения в учебно-познавательной деятельности детей школьного возраста, в сфере общения и эмоциональном личностном развитии.

Ключевые слова: слабослышащие, учащиеся начальной школы, познавательные процессы, личностное развитие, нарушения речи, самооценка, общение, эмоциональная территория.

Annotation

This article analyzes scientific studies of the psychological characteristics of hearing-impaired younger schoolchildren in psychological science. Research by scientists has shown that the hearing impaired have some delays and shortcomings in cognitive development and personal formation. In particular, it was found that there is a delay in speech, thinking, memory, attention of students, as well as the processes of receiving information. The experimental study revealed a low level of communication and self-esteem in the personal development of younger schoolchildren with hearing impairments. Thus, as a result of the study, it is proved that hearing loss causes disorders in the educational and cognitive activity of school-age children, in the sphere of communication and emotional personal development.

Keywords: hearing impaired, elementary school students, cognitive processes, personal development, speech disorders, self-esteem, communication, emotional territory.

Қалыпты дамып келе жатқан баланың ақыл-ой дамуы сөйлеуге негізделген. Есту қабілеті бұзылған балада сөйлеудің барлық негізгі функциялары (коммуникативті, жалпылама, сигнализация, бақылау, реттеу) және тілдің құрамдас бөліктері (лексика, грамматикалық құрылым, фонетикалық құрам) бұзылады. Сондықтан есту қабілетінің терең бұзылуынан зардап шегетін балалар жалпы даму деңгейінде құрдастарынан артта қалады.

 Баланың ауызша сөйлеу қабілетінің бұзылуына байланысты әртүрлі дисграфиялар мен аграмматизмдер түрінде көрінетін жазбаша сөйлеу бұзылысы пайда болады. Есту қабілетінің толық жоғалуымен баланың сөйлеуі тек арнайы дайындық жағдайында және көмекші формалардың көмегімен қалыптасады - мимикалық-ымдау, саусақ ізі, еріннен оқу.

Психикалық дамудың жалпы заңдылықтарына сәйкес саңырау және есту қабілеті нашар баланың тұлғасы әлеуметтік тәжірибені игеру кезінде құрдастарымен және ересектермен қарым-қатынас процесінде қалыптасады. Есту қабілетінің бұзылуы немесе толық жоғалуы басқалармен қарым-қатынаста қиындықтарға әкеледі, ақпаратты игеру процесін баяулатады, балалардың тәжірибесін нашарлатады және олардың тұлғалық қалыптасуына әсер етпей қоймайды.