Физикалық шама – сапа жағынан көптеген физикалық объектілерге ортақ, ал сан жағынан әр объект үшін әртүрлі мәні бар қасиетті айтады

1. Физикалық шама – сапа жағынан көптеген физикалық объектілерге ортақ, ал сан жағынан әр объект үшін әртүрлі мәні бар қасиетті айтады.

Физикалық шама – физикалық объекттің сапа жағынан көптеген физикалық объектілерге ортақ, ал сандық жағынан олардың әрқайсысы үшін өзіне тән болып табылатын қасиеті.
Өзіне тән қасиеті дегенде біз бұл қасиет бір объект үшін басқа объектілерге қарағанда бірнеше есе көп немесе аз болуы мүмкүндігін айтамыз. Физикалық шама мысалдары ретінде тығыздық, балқу температурасы, жарықтың сыну корсеткішін және тағы басқаларды келтіруге болады
Табиғаттағы құбылыстарды бір-бірімен салыстыра сипаттау үшін физикалық шамалар деп аталатын айрықша терминдер колданылады. Мысалы, шапқан аттың, ұшқан құстың және тасбақаның қозғалыстарын салыстыра сипаттау үшін үш түрлі физикалық термин қолданылады. Олардың бірі - уақыт, екіншісі - журілген. жол, үшіншісі - жылдамдың. Бұларды физикалық шамалар деп атайды.
Физикалық шамалар құбылыстардың қасиеттерін сандық тұрғыдан сипаттайды.
Егер физикалық шаманың белгілі бір объектідегі сандық мөлшерін көрсету қажет болатын болса, онда «размер» дейтін термин қолданылады. Ал «физикалық шаманың мәні» деп шаманың бірлік бойынша есептелінген сандық мәнін айтады. 

Физикалық шама деп көптеген физикалық объекттер үшін сапалың тұрғыда ортаң болатын және сандық мәнде ерекшеленетін физикалық объект (құбылыстың, процестің) қасиеттерінің бірі аталады. Осылайша, «қаттылық»қасиеті сапалық тұрғыда болат, ағаш, шыны сияқты материалды сипаттайды, ал қаттылық дәрежесі (сандық мәні) - олардың әрқайсысы үшін әр түрлі шама.
Физикалық емес шамалар деп қоғамдың ғылымдарға қатысты шамалар аталады. Мысалы, философия, социология, экономика және т.б. салаларда қолданылатын шамалар.

1. Физикалық шаманың размері және размерлігі – белгілі бір объектідегі физикалық шаманың сандық мөлшерін көрсету қажет болса, онда размер дейтін термин қолданылады, ал физикалық шаманың мәні деп шаманың бірлік бойынша есептелінген сандық мәнін айтады.Сандық мәні ол дерексіз сан, ал размері деректі объективті мөлшері. 

Q = q [Q] ФШ өлшем бірлігі

3. . Өлшенетін шаманы Q, ал олардың қатынасын q деп белгілейік, сонда
Q=q[Q] -өлшемнің негізгі теңдеуі
Өлшеудің мақсаты - физикалық шаманың шын мәнін пайдалануға ең ыңғайлы формада алу.
Физикалық шаманы өлшеудің негізгі теңдеуін төмендегідей жазуға болады:
Q=Nq (9) 
мұндағы, Q - өлшенетін физикалық шама; q- физикалық шаманың бірлігі; N — физикалық шаманың (өлшенетін шама мен өлшеуде пайдаланылған бірліктердің қатынасы) сандық мәні.

5. Негізгі жəне туынды деп бөлінетін физикалық шамалар өлшеу

объектілері деп аталады.

Негізгі шамалар бір-біріне тəуелді емес, бірақ олардан туындайтын

басқа физикалық шамалар арасында байланыс орнатудың негізі болады.

Құрамына негізгі бірлік – масса, туынды бірлігі – энергия болатын, олардың

арасында жəне басқа бірліктерінің арасында тəуелділікті анықтайтын

формуланы, яғни Эйнштейн формуласын еске түсірейік. Негізгі шамаларға

негізгі өлшеу бірліктері, туындыға – туынды өлшеу бірліктері сəйкес келеді.

Негізгі жəне туынды бірліктердің жиындығын физикалы_ шама

Бірліктерінің  жүйесі деп аталады.

...