Жоғары мектепте студенттердің оқу-танымдық іс-әрекетін басқарудың педагогигалық технологиялары

Жоғары мектепте студенттердің оқу-танымдық іс-әрекетін басқарудың педагогигалық технологиялары

Мазмұны

Кіріспе

1. Оқытудың ақпараттық технологиясын жобалаудың негізгі тәсілдері мен принциптері

2. Оқыту мақсаттары

3. Оқу материалының мазмұнын іріктеу және құрылымдау

4. Оқылатын материалды меңгерудің талап етілетін деңгейлерін және оқудың бастапқы деңгейлерін тапсыру

5. Қолданылатын компьютерлік және ақпараттық оқыту құралдарын таңдау

6. Білім алушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастырудың тәсілдері мен тәсілдерінің жиынтығы

Қорытынды

Әдебиет

Кіріспе

Өмірге әлеуметтік-экономикалық және мемлекеттік-саяси қайта құрулардан туындаған жоғары білім беруді терең реформалау, ақпарат көлемінің ұдайы өсуі, жоғары оқу орындарында тұрақты оқу мерзімі кезінде оқытылатын пәндер санының артуы мамандарды кәсіби даярлау жүйесінің алдына бірқатар күрделі мәселелер қойды.

Олардың ішіндегі негізгілері студенттердің дайындығын сапалы жаңа деңгейге көшіру болып табылады, ол қазіргі талаптарға жауап береді, Ресейдің жоғары білім берудің көп деңгейлі құрылымын ескере отырып, нормативтік актілерге қатаң сәйкестікте; білімнің фундаменталдығын арттыру, оны ізгілендіру және практикалық бағыттылықты күшейтумен ұштастыра отырып ізгілендіру болып табылады.; оқытудың дәстүрлі және дәстүрлі емес (инновациялық) формаларын, әдістері мен құралдарын оңтайлы үйлестіру, дидактикалық міндеттерді нақты қою және оларды оқытудың мақсаттары мен мазмұнына сәйкес іске асыру есебінен білім беру процесін қарқындату; оқытудың қазіргі заманғы ақпараттық технологияларын (ИТО) шығармашылықпен енгізуге негізделген білім беруді ақпараттандыру. Аталған проблемалардың соңғысы қазіргі уақытта бірқатар өзекті мәселелерге қойылды.

Білім беруді ақпараттандыру процесі пәндік облыстар мен қоршаған ортаның даму заңдылықтарын танып білудің интеграциялық үрдістерін қолдай отырып, студенттер тұлғасын дамыту үшін АТО әлеуетін пайдалану тәсілдерін әзірлеуді, олардың ой-өрісінің креативтілік деңгейін арттыруды, оқу және практикалық міндеттерді шешу стратегиясын әзірлеу, зерделенетін объектілерді, құбылыстарды, процестерді модельдеу негізінде қабылданған шешімдерді жүзеге асыру нәтижелерін болжауды өзектендіреді.

Оқыту барысында болашақ маманға жеке тұлғаның қабілеттері мен мотивациялық-құндылық саласын ескере отырып, өзінің жеке білім беру стратегиясын құруға көмектесу аса маңызды. Оқу процесіне ИТО-ны енгізу технологиялық құралдармен қолдау көрсетілетін және адамның өзін-өзі білім беру белсенділігін өзіндік бағалаудың дәлелді нәтижелерімен жан-жақты бағалауға сүйенетін үздіксіз білім берудің принципті жаңа нысанын қалыптастыру үшін негіз бола алады.

ИТО қалыптасу және даму мәселесі–көпаспектілі және көп қырлы. Мәселелерді қарау, психологиялық-педагогикалық негіздеу мүмкіндігі, олардың пайдалану жоғары мектепте арналды зерттеу белгілі педагогтар және психологтар Н.М. Амосов, С. И. Архангельск, Ю. К. Бабанского, В. П. Беспалько, В. М. Блинова, И. М. Бобко, Т. В. Габая, П. Я. Гальперина, Б. С. Гершунского, И. М. Глушкова, Довгяло А. М., В. Г. Домрачева, А. П. Ершов, Б. М. Кедрова, В. Л. Латышева, И. Я. Лернер, В. Я. Ляудис, И. В. Марусевой, Е. И. Машбица, В. П. Мизинцева, В. И. Михеева, Н.Мен. Белгілі Мектептері Бар, И. В. Роберт, А. Я. Савельева, Н.А. Селезневой, А. В. Соловова, Н.Ф. Талызиной, О. К. Тихомирова, Т. Р. Хабыриной, В. Ф. Шолохович, Д. Б. эльконин және басқа да.

Білім беруді ақпараттандырудың өзектілігіне қарамастан, оның қазіргі жағдайы қанағаттанарлықсыз болып табылады. Қазіргі уақытқа дейін ЖОО-да осы мақсаттар үшін бірыңғай үйлестірілген стратегия жоқ, ЭЕМ пайдалану мәселелері оқу жоспарлары мен бағдарламаларымен нашар байланысты, қазіргі заманғы ИТЖ құру және білім беру процесіне енгізудің психологиялық-педагогикалық аспектілері жеткілікті зерттелмеген және пысықталған, ЭЕМ базасында зияткерлік қызметтің дәстүрлі нысандарын қайта ұйымдастыру күшті қарсылықты қарсы алады.

ИТО-ны құру мен пайдаланудың дидактикалық аспектілерін әзірлеу бүгінгі күні техникалық құралдардың дамуына кедергі келтірмейтінін атап өткен жөн. Бұл да таңқаларлық емес, өйткені ИТО әдістемелік тұрғыдан психология, педагогика, математика, кибернетика, информатика сияқты әртүрлі ғылымдардың білімін интеграциялайды, сонымен қатар психологиялық-педагогикалық базис осы интеграцияда анықтаушы болып табылады. Дидактикалық мәселелерді әзірлеудегі артта қалушылық, қолда бар әзірлемелердің" технологиялылығы " АТО-ны пайдаланудың әлеуетті және нақты мүмкіндіктері арасындағы алшақтықтың басты себептері деп санаған жөн. ЖОО-дағы педагогикалық тәжірибені талдау оларды енгізу процесі бүгін өте стихиялық болып отыр деп айтуға мүмкіндік береді. Осы бағыттағы күш-жігерді үйлестірудің бірнеше рет әрекеттері күтілетін нәтижелер әкелмеді. Мұндай жағдайдың негізгі себептерінің бірі мамандарды кәсіби даярлау жүйесінде ИТО-ны пайдаланудың бірыңғай әдіснамасының болмауы болып табылады,бұл өз кезегінде ЖОО ақпараттандырудың инфрақұрылымын құрудан бастап және оқу процесінде бар педагогикалық бағдарламалық өнімдерді пайдаланумен аяқталатын барлық салаларда көптеген проблемаларды туындатады. Бұл міндетті шешу ИТО-ны кеңінен қолдану жағдайында оқыту мен тәрбиелеудің психологиялық-педагогикалық проблемаларын кешенді зерттеу, сондай-ақ жоғары білім беруді ақпараттандырудың әлеуметтік салдарын болжау негізінде ғана мүмкін болады.

ақпараттық оқыту танымдық  

---

          1. Оқытудың ақпараттық технологиясын жобалаудың негізгі тәсілдері мен принциптері

Оқытудың ақпараттық технологиясы-бұл компьютерлік және басқа да ақпараттық құралдарды пайдалануға негізделген оқу-танымдық үрдісті ұйымдастырудың белгілі бір логикасы. Ол кәсіби мамандарды дайындаудың қойылған мақсаттарына қол жеткізуді, білім алушыларды білім беру мазмұнын саналы меңгеруге белсенді қосуды, болашақ кәсіби қызметтің негізгі тәсілдерін мотивациялық, шығармашылық меңгеруді қамтамасыз етеді, болашақ мамандардың тұлғалық қалыптасуын қалыптастыруға ықпал етеді. Осыған сәйкес оны жобалау дидактикалық үдерісті оқу-әдістемелік қамтамасыз ету кешенін құру заңдарына бағынады, оны құру кезінде білім алушылардың бастапқы дайындығындағы айырмашылықтар барынша ескерілуі, материалды берудің көрнекілігі, толықтығы мен нақтылығы өзгеруі, ақпаратты ұсынудың жүйелілігі мен вариативтілігі қамтамасыз етілуі, әрбір білім алушыға тән қарқынмен материалды пысықтау мүмкіндігі, жоспарланған нәтижеге қол жеткізгенге дейін міндеттерді шешуде жаттығулар қарастырылуы тиіс., білім алу үдерісіне ИТО-ның барабарлығын қамтамасыз етеді.

Айтылғанды ескере отырып, ИТО жобалау келесі қағидаттарға сәйкес ұйымдастырылуы тиіс:

* тұтастық принципі, оған сәйкес ол интеграцияланған түрде оқытудың мақсаттары, әдістері, құралдары, нысандары, шарттары жүйесін ұсынуы тиіс, сол арқылы нақты дидактикалық жүйенің нақты жұмыс істеуі мен дамуын қамтамасыз етеді;

* осы педагогикалық ортаның сипаттамасын ескере отырып, ИТО ойнату оқытудың берілген мақсаттарына қол жеткізуге кепілдік береді;

* тиісті педагогикалық жүйелердің өзін-өзі ұйымдастыру және өзін-өзі реттеу тетіктеріне тікелей әсер ететін факторлардың басымдығын белгілейтін педагогикалық құрылымдардың бейімсіздігі принципі;

• оқыту процесінің білім алушының тұлғасына бейімделу принципі, оқу процесі ішкі процестерге бөліну қасиетіне ие болуы тиіс, олардың әрқайсысының өзіндік ерекшелігі бар, тек Оған тән, нақты білім алушының танымдық қажеттіліктеріне жауап беретін;

* білім алушыларға ақпарат беру процесінің осындай технологиясын әзірлеуді талап ететін ақпараттың әлеуетті артық болуы қағидаты, ол ұсынылған білімді жалпылап меңгеру үшін олар үшін оңтайлы жағдай жасайды.

Аталған қағидаттар кәсіби мамандарды даярлау жағдайында ИТО жобалаудың ерекше ерекшеліктерін анықтайды, олардың арасында келесілерді атап өтуге болады::

* оқытудың мақсаттары мен міндеттерін әзірлеу нақты маманның алдын ала бөлінген эталондық моделіне бағдарланады;

* оқылатын пәндер мен қызметтік іс-әрекет ақпаратына логикалық-мазмұнды талдау маманның кәсіби міндеттерін шешу контекстіндегі іс-әрекеттің жетекші идеялары мен тәсілдерін анықтау тұрғысынан жүргізіледі;

* оқу мақсаттарына қол жеткізуге, дидактикалық міндеттерді толық шешуге барлық оқу процедураларын бағыттау;

• тапсырмаларды-рәсімдерді, тапсырмаларды-операцияларды, есептер-бағдарларды, таным алгоритмдерін жобалау берілген өлшемдер бойынша өлшеуге және бағалауға болатын білім алушылардың осындай іс-әрекеттерінде жүзеге асырылады (әскери маманның зияткерлік, операциялық, құндылық-мағыналық, нормативтік дайындығы).);

* болашақ маман тұлғасын дамыту мен оқытудың ағымдағы және қорытынды нәтижелерін жедел кері байланыс, бағалау және өзін-өзі бағалау кәсіби оқытудың пәндік мазмұны тұрғысынан да (білім, білік, дағды), сондай-ақ маманның эталондық моделімен берілген білім алушының тұлғалық тәжірибесі, құндылық бағдарлары мен сапаларының өзгеруі тұрғысынан да жүзеге асырылады •

Осыған сәйкес, ИТО жобалау өзегі болашақ кәсіби қызмет контексінде қалыптасқан дидактикалық міндеттерді оқу процесінде қою және жүзеге асыру болып табылады. Оның анықтамасы келесі тізбекті кезеңдерді қамтиды:

* нақты оқу пәнін оқыту мақсаты;

* берілген мақсатқа сәйкес оқыту мазмұнын іріктеу және құрылымдау;

* оқылатын пәннің оқу тақырыптарын меңгеру деңгейін тапсырма;

* қолданылатын компьютерлік және ақпараттық оқыту құралдарын таңдау;

* оқу пәнінің мазмұнын меңгеруді бақылау үшін тестілер мен тапсырмаларды әзірлеу;

* оқу сабақтарын жүргізу және жоспарлау құрылымын әзірлеу;

* білім алушылардың танымдық іс-әрекетін ұйымдастыру тәсілдері мен тәсілдерінің жиынтығын анықтау, оны басқару сызбасын құру.

Осыған сәйкес ИТО дидактикалық жобалаудың жалпыланған алгоритмі ұсынылады, оның мазмұнын ашуға осы жұмыс арналады.

ИТО-ны дидактикалық жобалау логикасын қарауға көшпес бұрын, бұл өзара шарттасқан бірқатар кезеңдерден тұратын, олардың әрқайсысы педагогика, психология, көркем дизайн, жүйелер теориясы, басқару теориясы және т. б. саласындағы іргелі білімдерге сүйенетін әртүрлі бейіндегі мамандарды (педагог-әдіскер, психолог, программист және т. б.) әзірлеу және іске асыру объектісі болып табылатын күрделі көп деңгейлі процесс екенін көрсету қажет. Бұл нақты АТО әзірлейтін ұжым көпбейінді, яғни "көптілді" болуы тиіс дегенді білдіреді. Сондықтан, ИТО жобалау алдындағы әзірлеу, жобалау және пайдалану кезінде орталық тұлға болып табылатын технологқа (бұл жағдайда пән-оқытушыға) оны жобалаудың әртүрлі кезеңдеріне жататын ақпаратты иеленудің деңгейі мен әртүрлі жоспарлануы тұрғысынан жоғары талаптар қойылады.

2. Оқыту мақсаттары

Барлық одан әрі технологиялық процестің нәтижелілігі тәуелді ИТО жобалаудың бірінші және ең маңызды кезеңі оқыту мақсатын тапсырманың кезеңі болып табылады. Бұл жағдайда нәтижелілік деп студенттің оқу сабақтарының нақты түрінің ерекшелігіне сәйкес келетін критерийлер жүйесіне өзгертілген әлеуметтік маңызы бар дидактикалық мақсаттарға жету дәрежесін түсіну керек.

Тақырыптың мазмұнын қамтитын оқу пәнінің мағыналық бөлігіне қатысты оқу мақсатын тапсыру процесін нақтылауды жүргіземіз. Мұндай таңдау кездейсоқ емес. Іс жүзінде кез келген ЖОО оқу пәнінің мағыналық бөлігі болып табылады, оны меңгеру талап етілетін білім алуға, қажетті дағдылар мен машықтарды алуға мүмкіндік береді.