Әлемдік алтын нарығының ерекшеліктері

Әлемдік алтын нарығының ерекшеліктері

Әлемдік алтын нарығы кең осы металдың бүкіл айналым жүйесін, яғни өндіру, тарату, тұтынуды қамтиды. Кейде бұл ұғым алтынды ұлттық және халықаралық деңгейде тауар ретінде сатып алуға және сатуға қызмет ететін нарықтық механизм ретінде қарастырылады. Алтын нарықтарының негізгі ерекшеліктері мен параметрлері туралы сөз болғанда, біріншіден, қолма-қол металды құйма түрінде сатып алу және сату, екіншіден, осы құймаларды мол көлемде сату ескерілетінін есте ұстаған жөн. Тиісінше, "қағаз алтын" деп аталатын сауда түрі алтын биржаларының қызметі аясында талданады.

Ал алтын нарығының ерекшелігі, біріншіден, барлық мемлекеттер алтынды сақтандыру және қосымша қор ретінде пайдаланады. Орталық банктерде және ХВҚ резервтерінде орналасқан мемлекеттік алтын қорлары бүгінде 31500 тоннадан асады. Екіншіден, халықта одан да көп алтын бар (зергерлік бұйымдар, монеталар және т.б.). Бұл алтынның бір бөлігі – кем дегенде сынық түрінде де нарыққа шығады. Нәтижесінде келесі жағдайды байқауға болады. Алтынға деген ұсыныстың негізгі үлес оны өндіруге келеді. Бірақ өндіріс көлемі айтарлықтай инерцияға ие, яғни  жылдан жылға өндірілген алтынға деген ұсыныстар алтын сынықтарына ұсыныс пен банктер мен инвесторлардың алтынды алып сатуымен салыстырғанда  салыстырмалы түрде аз.

[pic 1]

Қолма-қол алтынның негізгі тұтынушысы зергерлік бұйымдар өнеркәсібі болып табылады, ол өнеркәсіптің сұранысы көбінесе алтынның бағасымен анықталады, яғни баға неғұрлым төмен болса, сұраныс соғұрлым жоғары болады. Бірақ бұл үлгі әлемдік экономикалық өрлеу кезеңінде жұмыс істейді, ал құлдырау кезеңінде зергерлік өнеркәсіпте сұраныс салыстырмалы түрде төмен бағамен азаяды.

Нарықта келесідей қызықты жағдай қалыптасты. Әлемдік нарыққа алтынның негізгі көлемін жеткізетін алтын өндірушілер таза экономикалық әдістермен алтын бағасына әсер етудің салыстырмалы түрде төмен мүмкіндіктеріне ие. Сондықтан оларда алтын баңасына ықпалын сақтаудың тек екі жолы бар. Біріншісі- халықаралық банктердің саясатына әсер ету арқылы алтынды сатудың көлемін азайту және реттеу. Екіншісі-бағаның үлкен ауытқуларына бейімделу, бағаның құлдырау кезеңінде нақты шығындарды азайта білу. Алайда бұл жағдайда өндіріс рентабельділігін қамтамасыз ету керек.

Әлемдегі алтын өндіру

GFMS деректері бойынша 2003 жылдың соңына қарай өндірілген алтынның әлемдік қоры шамамен 150,4 мың тоннаны құрады. Бұл қорлар келесідей бөлінеді:

Мемлекеттік об және халықаралық қаржы ұйымдары-шамамен 30 мың тонна;

Зергерлік бұйымдарда - 79 мың тонна;

Электрондық өнеркәсіп және стоматология өнімдері - 17 мың тонна;

Инвестициялық жинақ-24 мың тонна.

2013 жылға қарай өндірілген алтынның әлемдік қоры жыл сайынғы металл өндіру көлемін ескере отырып, одан әрі артып, шамамен 180 мың тоннаны құрады. Соңғы 25 жылдағы алтын өндіру мен барлаудың әлемдік даму үрдістерін талдау, алтын өндірісінің ұлғаюының да, азаюының да болғанын көрсетеді. Жетпісінші жылдары алтынның нарықтық бағасының бірнеше рет көтерілуі сол кездегі әлемдік қоғамдастықтың көптеген елдеріндегі өндірушілердің белсенділігіне түбегейлі әсер етті. Байытылуы қиын кендерді қайта өңдеу; баланстан тыс қорларды пайдалануға тарту (бұрын техникалық-технологиялық және экономикалық себептер бойынша өндіруге жарамсыз деп саналған); бұрын тасталған және "консервацияланған" карьерлер мен полигондарды, кеніштер мен шахталарды пайдалануды қайта бастау; металдардың белгілі бір мөлшері бар (ілеспе компоненттер ретінде немесе бастапқы өңдеу кезінде толық алынбаған) көптеген тау-кен байыту комбинаттарының техногендік үйінділерін қайта өңдеу тиімді болды. Металлды циандап үйіп алу және биологиялық сілтісіздендіру есебінен металды алу технологиясындағы түбегейлі өзгерістердің арқасында " қойыртпақтағы көмір "әдісі, басқа пиро - және гидрометаллургиялық әдістерді жетілдіру (мысалы, баяу балқитын кендерді автоклавты байыту) құрамында 1,0-0,3 г/т және одан төмен алтын өндіру фабрикаларының нашар кендері мен сақталып қалған қалдықтарын екінші рет қайта өңдеуді рентабельді етті.