Әлемдік саяси ойдың даму тарихы

Әлемдік саяси ойдың даму тарихы

Жоспар.

1. Саясат сөзінің мағынасын ашу.

     2. Ежелгі Қытайдағы саясаттың дамуы.

     А) Қытайдағы әлеуметтік жүйеге тән белгілер.

     Ә) Даосизмдегі саяси идеялар.

     Б) Конфуцийдің саяси -құқықтық идеялары

     В) Легизмдегі саяси -құқықтық идеялар.

              3. Қорытынды ой.

Өздеріңіз білетіндей, "саясат" ұғымы ежелгі грек сөзінен шыққан "полис", "қала-мемлекет"дегенді білдіреді. Көріп отырғаныңыздай, бастапқыда "саясат" ұғымының мазмұны өте кең болды. Оның көмегімен полистің санаттары мен ондағы билік қатынастары, мемлекеттің құрылымы мен басқару формалары, сондай-ақ құқықтық жүйенің және басқа да құбылыстардың, соның ішінде моральдық және экономикалық құбылыстардың қызметі сипатталды.

Ежелгі Қытайда қоғамдық-саяси ойдың өркендеуі 6-3 ғасырларға жатады. Бұл кезеңде елде жерге жеке меншіктің пайда болуына байланысты терең экономикалық және саяси өзгерістер жүріп жатыр. Қауымдастықтардағы мүліктік дифференциацияның өсуі әл-ауқатты қабаттардың көтерілуіне әкелді, патриархалдық рулық байланыстардың әлсіреуі, әлеуметтік қайшылықтардың тереңдеуі.

Меншік пен тұқым қуалайтын ақсүйектер арасында күрес жүріп жатыр. Елде ұзаққа созылған саяси дағдарыс болды.

Дағдарыстан шығу жолын іздестіруде әр түрлі мектептер мен бағыттар қоғамдық -саяси ойда қалыптасып жатты. Ежелгі Қытайдағы ең ықпалды саяси ілімдер конфуцийшілдік, даосизм және легизм болды.

Даосизм – «конфуцийшілдік» термині сияқты ғылымда қолданылатын Европалық термин (кит. Дао цзя, досл. «Дао Мектебі»). Сонымен бірге, даосистік ілім мен дәстүр конфуцийшілдікке қарағанда күрделі, ішкі композицияға ие, осы көрсеткіш бойынша әлемдік діндер ретінде жіктелген ең дамыған идеологиялық жүйелерге жақындады. Мұндай жүйелер үш семантикалық деңгейден тұратын полиморфты құрылыммен сипатталады.

Космологиялық-онтологиялық және антропологиялық көзқарастар даосистік әлеуметтік-саяси тұжырымдамаларға толығымен таралады. Бұл мәселе ерте даос ойшылдарының теориялық құрылыстарында өте маңызды орын алады. Ғылымда даосизмнің мемлекеттілік ілімінің балама нұсқасы ретінде пайда болуы мүмкін деген пікір айтылады. Адамзат қоғамындағы ғаламның органикалық және ажырамас бөлігін көре отырып, даосистер оның болмысы мен дамуы бірдей әмбебап және адамдар танымынан тыс процестерге бағынады деп сенді. Сондықтан мақсатты және ұйымдастырушылық  іс-әрекеттің кез-келген әрекеті, олардың пікірінше, әлеуметтік процестердің «табиғилығын» бұзуға әкелді. «Дао де Цзиннің» әлеуметтік идеалы-басқа ұқсас құрылымдардан мүмкіндігінше оқшауланған және өркениеттің шығармашылық антропогендік әрекеттің нәтижесі ретінде материалдық және рухани белгілерінен айырылған шағын патриархалды ел «Арбалар мен қайықтарды пайдаланудың қажеті жоқ. Адамдар қайтадан түйіндер тоқып, оларды жазудың орнына қолдана берсін. Кәрілік пен өлімге дейін адамдар бір-біріне бармасын», «Дао де цзин». Демек, шынайы дұрыс басқарудың мақсаты мен мәні жоғарғы биліктің белсенді әрекеттерден толық бас тартуынан тұрады «биліктегі адамдар жоқ сияқты әрекет ететіндер болса, онда адамдар үшін бәрі оңай және қарапайым», «Дао де цзин» «іс – әрекетті басқару» теориясы оның барлық парадоксы мен Утопиясы үшін саяси тәжірибеде тиімді қолданылды. Реформистік саясатты идеологиялық негіздеу үшін, әдеттегі негіздерден кету, экономикалық және мәдени стереотиптердің бұзылуы «табиғи» әлеуметтік экономикалық процестерді ұстану қажеттілігімен негізделген. Ресми ілім ретінде даосизмді (шеткері патшалықтарда немесе өтпелі кезеңдердегі саяси режимдерде) қолданудың тарихи прецеденттері бар. Қытай тарихында маңызды рөл атқарған әлеуметтік утопиялық ілімдер деосизмге қайта оралады.