Әлемдік саяси ойдың даму тарихы

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

                   Факультеті «Шығыстану»

                   Кафедрасы «___________________________________________»

СӨЖ

Тақырыбы: "Әлемдік саяси ойдың даму тарихы"

                                 Орындаған: Байбатырова Ұлжан Нұржанқызы

                                      Тексерген: доцент Іңкәрбаев Есенай

Алматы, 2021ж

"Әлемдік саяси ойдың даму тарихы" тақырыбы бойынша дәлелді эссе жазу.

Саясаттанудың әлемдегі басқа ғылымдарға тән ең басындағы қалыптасуы мен тарихынын дамуы белгілі. Ертедегі саяси ойдың тарихын талдап зерттемей, қазіргі осы заманның саяси құбылыстарын мен процесстерін талдау мүмкін емес. Соған карай, осы саяси ой тақырыбы мен мәні үнемі өзекті болып, сұранысқа ие болып қала береді.

Cаясаттынудың осы заманның қоғамдық ғылымдардың арасында өзіннің үлкен және ерекше орны мен маңыздылығы бар. Өйткені, адамзат тарихынның ерте заманнынан саясат негізгі және маңызды рөл аткарды, және әлі де атқарып жүр. Осы ғылымның дұрыс-бұрыстығы, білімділігі, адамдардын, халықтардың, осы бүкіл ғаламзаттың тағдырымен және болашақпен қатты тығыз байланысты. Дәлелдеумен келгенде, белгілі бір мемлекет басқыншылық соғыс саясатын жүргізсе, осы соғыстың қайғысы көп жылдарға созылатыны, соқтыратыны белгілі. Керісінше, егер сол мемлекет  тиімді және бейбіт саясат жүргізсе, еліне қолайлы, халқына, осы мемлекеттің өзіне жайлы болары да белгілі.  Адамзат өте ерте заманнан саясаттың шын мәнін, қандай құбылыс пен  түсініп-білгісі келді. Ежелгі Шығыс, антикалық дәуірдін ойшылдары мемлекеттің, саяси биліктің мән-мағынасы неде, шындығы және кімге қандай қызмет ететінін, қоғамдық құрылыстық қандай түрлері бар және олардың ең жақсысы, халыққа ең қолайлысы қайсысы деген сияқты сауалдарға жауап іздеген. Бірақ ол кездегі пайымдаулар негізінен діни-мифологиялық сарында болатын. Себебі, ертедегі адамдар жер бетіндегі өмірге құдайдың құдіретінен туған жалпы әлемдік космостық тәртіптің ажырамас бөлігі ретінде қарады. Мысалы, Мысырда (Египетте), Вавилонда (қазіргі Ирак), Үндістанда, сол кездегі мифтарға сүйенсек, басқарушының билік көзі құдайда және ол жер бетіндегі істерді реттеп, тындырып отырады. Көне Кытай мифы бойынша билік құдайдың құдіретімен жүргізіледі де, ал іске асырушы онымем байланысты император болып есептелген. Ежелгі гректерде ен алғашқы билікті жүргізуші құдайлардың өздері болыпты-мыс. Біздің заманымыза бұрын, бірінші мыңжылдықтың ортасында саясаты діни-мифологиялық танудың орнына философиялық-этикалық түсіну түрі келеді. Мұнда аса зор еңбек еткендер — Конфуций, Платон, Аристотель сияқты ғұлама ғалымдар. Бұл ойшылдар саясатты теориялық тұрғыдан зерттеп, оны этикамен тығыз байланыста қарады. Олар саясатты адамдардың мақсат-мүддесіне сай келуге, адамгершілікке негізделуге тиіс деп ұқты.

Саяси ойлардың басталуы осынау ежелгі дәуірден бастау алады, себебі мемлекет пайда болғанда, саяси идеялар мен құбылыстар жарық көреді. Саяси ой Ежелгі Шығыс елдерінде пайда болған, бірақ Ежелгі Греция мен Римде өзінің ең жоғары гүлденуіне жетті. Саяси санада доминантты орынды әлеуметтік тапсырыстардың құдайлық пайда болуы туралы мифтер алды. Жердегі бұйрықтар туралы мифтік идеялар және жалпы алғанда адамдардың қоғамдық өмірін ұйымдастыруға мифтік көзқарас тәжірибесі кейінгі саяси ойлауға үлкен әсер етті. VIII – VI(8-6) ғасырларда. Б.з.д. діни-мифологиялық концепциялардан қоғамдық-саяси құбылыстарды рационалистік түсіндіруге көшу басталды. Саяси көзқарастар белгілі бір философиялық және этикалық бағытқа ие болды.