Әл Фарабидiн "музыка туралы үлкен кітабындаfы" философиялык ойлар

ӘЛ-ФАРАБИДІҢ «МУЗЫКА ТУРАЛЫ ҮЛКЕН КІТАБЫНДАҒЫ» ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ОЙЛАР

Әлемдік музыка мәдениеті тарихында музыка туралы ғылыми білімнің қарқынды өсуін білдіретін кезеңдер бар: осы саладағы барлық алдыңғы тәжірибені жалпылау музыкалық өнерді ғылымның болашақ қайшылықтарын алдын-ала болжауда жаңа және батыл түсінік береді. Зерттеушілердің ойы оларға қайта-қайта оралып, өткен теориялық ілімдерде қазіргі мәдениеттің қайнар көздері туралы ақпарат алып, оларды ғылыми дүниетанымына сәйкес келеді.

Осы шығармаға арналған музыкалық-теориялық тұжырымдамасы бар ғалым музыкатанудың дамуындағы осындай жарқын және бетбұрыс кезеңдердің бірі болып табылады. Әбу Насыр Мұхаммед әл-Фараби - философия, логика, жаратылыстану және нақты ғылымдардың дамуына елеулі үлес қосқан ең ірі араб-мұсылман ойшылы-энциклопедист, музыкалық тарихнамада ерекше орын алады. Орта ғасырларда ғылыми бағыты "'илм әл-мусика" - "музыка ғылымы" деп аталған ежелгі музыка теориясының алғашқы ізбасарларының бірі.

Музыканың үлкен кітабы - көптеген қолжазбаларда біздің заманымызға жеткен сирек кездесетін ортағасырлық трактаттардың бірі. Түпнұсқаның әртүрлі нұсқалары негізінен толық емес. Алайда, олар бірге Фарабидің кіріспесінде сипатталған трактаттың өзіндік құрылымын көрсететін жиынтық мәтін құрайды: кітап "музыка өнеріне кіріспе"және негізгі бөлімнен тұрады ("музыка өнері"), оған үш бөлім кіреді ("музыка өнерінің элементтері туралы"," жалпы аспаптар мен оларда қабылданған дыбыстар туралы"," Жеке әуендердің құрамы туралы"), әр бөлімде және кіріспеде екі тарау бар.

Фарабидің сипаттамасына сәйкес, музыканың үлкен кітабында төрт тараудан тұратын екінші бөлім болды, онда "осы өнермен айналысқан әйгілі теоретиктердің мәлімдемесінен шыққан барлық нәрсе"жазылған. Алайда ғалымдардың көпшілігі бұл бөлік жазылмаған деген пікірге сүйенеді.

Дегенмен, Әл-Фараби музыканы сандық уақыт пен кеңістіктің арақатынасы бойынша ғана емес, сонымен бірге адам жанының ішкі терең жұмбақ құрылымы бойынша да түсінеді. Математикадан айырмашылығы, музыка дыбысының құбылысында адам жанының дыбыстарымен біріктіру байқалады. Музыкалық дыбыстардың қасиетті жаратылысы туралы аңыз бар: Құдай адам денесін жаратқан және жанның оған енуін бұйырған. Жан одан ұзақ уақыт бас тартады. Содан кейін Құдай музыка арқылы оны адам жанымен біртұтас етеді. Адамда музыка арқылы "материалдық" пен "руханилықтың" үйлесімі адамды құрды.