Хромосомалардың Париждік жіктелуі туралы түсінік

ҚАРАҒАНДЫ МЕМЛЕКЕТТІК МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ

БИОЛОГИЯ КАФЕДРАСЫ

Студенттің аты-жөні: Қайрат Аида

Тобы: 1006  Мамандығы: ЖМФ
Эссе тақырыбы:  Хромосомалардың Париждік жіктелуі туралы түсінік.

Хромосома-жасуша бөлінуінің метафаза сатысында,арнайы бояулармен боялғаннан кейін ғана микроскоппен көрінетін эукариоттар ядросының генетикалық ақпараттың бір құрылымы болып табылады. Хромосоманың пішіндері,өлшемдері де тұрақты болады.Биологиялық түрлердің хромосома санын,пішіндерін,өлшемдерін қамтитын кешенді кариотип деп атаймыз.Кариотип туралы 1924 жылы Г.А.Левитский зерттеп ашқан болатын.Адам кариотипін жіктеуде оның екі түрін ажыратамыз.Олар Денвер жіктелуі және Париж жіктелуі.

Париж жіктелуіне тоғырақ тоқтала кетсек.1971 жылдан бастап енгізілген хромосомалардың Париждік жіктеуі дифференциалдық хроматинді бояу әдістеріне негізделген болып келеді. Ол үшін хромосомаларды түрліше боялармен бояйды(G, R, S). Хромосомалар түрлі бояғыштармен өңделген кезде, бөлек сегменттер анықталады: акрил-қыша бояғышын қолдану нәтижесінде флуоресцентті хромосомалардың Q-сегменттері. G-сегменттері Giemsa әдісімен боялғаннан кейін пайда болады (Q-сегменттерімен сәйкес келеді).R-сегменттерінің бояуы алдын-ала басқарылатын термиялық денатурациядан тұрады екен.

Хромосомалардағы гендердің орналасу орындарын көрсету үшpін қосымша белгілер енгізіледі:
1) Хромосоманың ұзын иінін кіші әріппен q, ал қысқа иінін кіші әріп  p болып жазылады;

2) иықтың ішінде 4 аймаққа дейін анықталады, олар центромерден теломериялық соңына дейін нөмірленеді;
 3) өңірлердегі жолақтардың нөмірленуі де центромерден бағытқа қарай жүреді.

Боялу интенсивтігіне қарай хромосоманың әрбір иінін центромерадан теломераға қарай аударғанда, ал аудандарды сегменттерге бөледі де араб сандарымен белгілейді. Мысалы, Ip 22 хромосоманың қысқа иінін 2 ауданындағы 2 сегмент дегенді білдіреді.
         Егер хромосомадағы геннің орналасуы дәл белгілі болса, оның координаттарының индексі болып табылады. Гендің локализациясы анық емес болса, ол ұзын немесе қысқа иінде болатындай көрінеді. Хромосомалардың нақты картасын алу үшін кез-келген техникамен мутагенезді және будандастыр зерттеулерін қажет етеді. Бұл жағдайда хромосомалар Париж классификациясын қажет етеді.