Развитие вспомогательных и альтернативных форм общения у детей с расстройствами аутистического спектра

Әбдімәлік Арман

«Педагогика және психология»  мамандығы

1 курсының магистранты

«Тұран-Астана» Университеті,

Нұр - Сұлтан қаласы, Қазақстан Республикасы

e-mail: a_abdimalik@inbox.ru

Ғылыми жетекшісі: п.ғ.д. Н.М. Иргебаева

e-mail:n.irgebaeva@mail.ru

БҰЗЫЛУДЫҢ АУТИЗМ СПЕКТОРЫНДАҒЫ БАЛАЛАРДА КОММУНИКАЦИЯНЫҢ КӨМЕКШІ ЖӘНЕ АЛЬТЕРНАТИВТІ ТҮРЛЕРІН ДАМЫТУ

РАЗВИТИЕ ВСПОМОГАТЕЛЬНЫХ И АЛЬТЕРНАТИВНЫХ ФОРМ ОБЩЕНИЯ У ДЕТЕЙ С РАССТРОЙСТВАМИ АУТИСТИЧЕСКОГО СПЕКТРА

DEVELOPMENT OF AUXILIARY AND ALTERNATIVE FORMS OF COMMUNICATION IN CHILDREN WITH AUTISM SPECTRUM DISORDERS

Аннотация – Бұл мақаланың тақырыбы қазіргі уақытта өте өзекті. Жыл сайын аутизммен ауыратындар көбейіп келеді және оларға көбірек көмек қажет. Аутизммен ауыратын балаларға медициналық-ағартушылық көмек көрсететін арнайы ұйымдастырылған мекемелер бар. Бұл синдромды көптеген ғалымдар зерттеді. Аутизмді зерттеген ең танымал ғалымдар: Л.Каннер, Г.Аспергер, С.С.Мнухин, Л.Винг, Э.Орниц, К.Джиллберг және т.б.

Түйінді:  «аутизм», «коммуникация», «психология»

Аннотация-  Тема этой статьи сегодня очень актуальна. Число людей с аутизмом растет с каждым годом, и им нужна дополнительная помощь. Существуют специализированные организации, оказывающие медицинскую и образовательную помощь детям с аутизмом. Этот синдром изучался многими учеными например: Л. Каннер, Г. Аспергер, С. С. Мнухин, Л. Винг, Э. Орниц, К. Гилберг и другие.

Ключевые слова:«аутизм», «коммуникация», «психология»

Annotation. The topic of this article is very relevant today. The number of people with autism is growing every year and they need more help. There are specialized organizations that provide medical and educational assistance to children with autism. This syndrome has been studied by many scientists. The most famous scientists who studied autism: L. Kanner, G. Asperger, SS Mnukhin, L. Wing, E. Ornitz, K. Gillberg and etc.

Keywords: "autism", "communication", "psychology"

      Жаңа латын сөзі - autismus (қазақша аудармасы «аутизм») швейцариялық психиатр Евгений Блейлер 1910 жылы шизофрения белгілерін анықтап жатқанда ойлап тапты. Ол бұл сөзді гректің autós сөзінен алды (α I, «Мен» дегенді білдіреді) және оны «науқастың өз қиялынан аутисттік шегіну, оған қарсы кез-келген сыртқы әсер адам төзгісіз мазасыздыққа айналады» дегенді білдіретін ауыр нарциссизмге сілтеме жасау үшін қолданды. Кеңес одағындағы балалар психиатры Груня Сухарева 1925 жылы орыс тілінде және 1926 жылы неміс тілінде шыққан ұқсас синдромды сипаттады.   Аутизм сөзі алғаш рет 1938 жылы Вена университетінің ауруханасының қызметкері Ганс Аспергер өзінің неміс тілінде балалар психологиясы бойынша дәрісінде Блейердің аутисттік психопаттарға арналған терминологиясын қабылдаған кезде заманауи мәнге ие болды. Аспергер қазіргі уақытта Аспергер синдромы деп аталатын аутизм спектрін зерттеді, бірақ 1981 жылға дейін жеке диагноз ретінде кеңінен танылмады. Дональд Триплетт аутизм диагнозы қойылған алғашқы адам болды. Каннер оған 1938 жылы алғашқы тексеруден кейін диагноз қойып, оны «1 жағдай» деп белгілеп кетті. Триплетт өзінің ақылды қабілеттерімен, әсіресе фортепианода ойнайтын музыкалық ноталарды атау және сандарды ойша көбейту қабілетімен ерекшеленді. Оның әкесі Оливер оны әлеуметтік жағынан тұйық деп сипаттады, бірақ нөмірлерге, музыкалық нотаға, алфавит әріптеріне және АҚШ президентінің суреттеріне қызығушылық танытты.

    Каннердің аутизмді қайта қолдануы балалық шизофрения сияқты оншақты түсініксіз терминологияны тудырды, соған байланысты кей - кезде дұрыс түсініспеушілікке әкелді. Ал 1960-шы жылдардың соңынан бастап аутизм жеке синдромға айналды.

      1970-ші жылдардың ортасында аутизмнің генетикалық рөлі туралы дәлелдер аз болды; ал 2007 жылы бұл ең тұқым қуалайтын психиатриялық жағдай деп саналды.

     Аутизм немесе аутизм спектрінің бұзылуы әлеуметтік дағдылармен, қайталанатын мінез - құлықпен, сөйлеу және ауызша емес қарым қатынаспен сипатталатын жағдайлардың кең ауқымын білдіреді. Аутизм спектрі бұзылған балаларда басқа адамдармен қарым-қатынас жасау және олармен сөйлесу қиынға соғады. Олар тілді дамытуда баяу болуы мүмкін, тілі мүлдем жоқ немесе ауызекі сөйлеу тілін түсінуде немесе қолдануда айтарлықтай қиындықтарға тап болуы мүмкін. Аутизмі бар балалар көбінесе қарым-қатынасты көзбен, мимика мен қимылдармен қатар сөздерді қолданатын екі жақты процесс екенін түсінбейді. Тіл байлығын дамытуға көмектесу кезінде осыны ескерген жөн. Аутизмі бар кейбір балалардың сөйлеу қабілеті дамиды, бірақ тілді басқа адамдармен сөйлесу үшін қалай қолдануды білуде қиындықтар туындауы мүмкін. Сондай-ақ олар көбіне біреумен танысу сияқты әлеуметтік себептерден гөрі бірдеңе сұрау немесе наразылық білдіру үшін сөйлесе алады. Аутизмі бар балалардың қаншалықты жақсы қарым-қатынас жасауы мінез-құлық пен оқу сияқты дамудың басқа салалары үшін маңызды.