Педагогиканың ғылым ретінде

№

Аты-жөні

Еңбектері

Педагогикалық көзқарасы

1

С. И. Гессен

«Основы педагогики»

Гессен адамды тәрбиелеу тек дұрыс ұйымдастырылған мәжбүрлеу арқылы мүмкін болады деп сендіреді. "Олар бос- туылмайды, бос болады!"- дейді ғалым

2

Константи́н Дми́триевич Уши́нский

(1923-1870 жж)

“Педагогикалық әдебиеттердің пайдасы туралы”, “Қоғамдық тәрбиенің халықтық негізі туралы”, “Мектепті құрайтын үш мәселе”

"Балаға айналасындағы өмірге төзбейтін бір немесе басқа жоғары шындықты айтпаған дұрыс, оны осы шындықта тек сабақ үшін жарамды сөйлемді көруге үйреткеннен гөрі жақсы".

"Педагогика-бұл ғылым емес, өнер - барлық өнердің ең кең, күрделі, ең жоғары және ең қажет. Тәрбие өнері ғылымға негізделген. Өнер күрделі және кең болғандықтан, ол көптеген кең және күрделі ғылымдарға сүйенеді; өнер ретінде ол білімнен басқа қабілет пен бейімділікті қажет етеді, ал өнер ретінде ол әрқашан қол жетімді және ешқашан қол жетпейтін идеалға ұмтылады: кемелді адамның идеалына"

3

Анто́н Семёнович Мака́ренко

(1888-1939)жж

«Педагогикалық поэма»; 

«Ата-аналарға арналған кітап»;

«Тәрбие процесін ұйымдастыру әдісі»

Адам ерте жастан бастап өмір сүруі керек, бірақ қазіргі қоғамда байқалмайтын процестің басқа қатысушыларына барынша жауапкершілікпен және құрметпен қарау керек. Макаренко өз идеяларын ұжым арқылы қысқаша атап өтті:

• өзін-өзі басқару органдарында лауазымдар тағайындау.
• қоғаммен сапалы байланыс.
• пікірлестер командасы үшін Бір мақсат.
• оған қол жеткізу үшін жалпы әрекеттер кешенін әзірлеу.
• бақылау, тәртіп және жауапкершілік.

4

Лев Николаевич Толсто́й

(1828-1910)жж

«Азбука» (1872), «О народном образовании» (1874).

"Мұғалімнің тәрбиесі мен білімін алатын мұғалім емес, ол бар екеніне ішкі сенімі бар адам болуы керек және басқаша болуы мүмкін емес. Бұл сенім сирек кездеседі және оны адам мойындайтын құрбандар ғана дәлелдей алады".

"Егер мұғалім тек сүйіспеншілікке ие болса, ол жақсы мұғалім болады. Егер мұғалімде тек әке, ана сияқты оқушыға деген махаббат болса, ол барлық кітаптарды оқыған, бірақ бизнеске де, студенттерге де деген сүйіспеншілігі жоқ мұғалімнен жақсы болады. Егер мұғалім өз ісіне және студенттерге деген сүйіспеншілігін біріктірсе, ол Керемет мұғалім".

№

Аты-жөні

Еңбектері

Педагогикалық көзқарасы

1

Төлеген Тәжібайұлы Тәжібаев

Философские, психологические и педагогические взгляды Абая Кунанбаева, 1957;

Просвещение и школы Казахстана во второй половине XIX в. 1965;

Абай Кунанбаев о воспитании молодежи, 1965;

Педагогическая мысль в Казахстане

Тәжібаевтың тұжырымынша, адам баласының хайуаннан айырмашылығы ақыл-парасатында, логикалық ойлау қызметінде және ақылмен саналы әрекет етуінде, ақылдың қасиеті өткірлігімен, ашықтығымен ерекшеленетіні жөніндегі ақын пікірі педогогика ғылымының методикалық талабымен толық үндес келеді.

2

Мағжан Жұмабай (Әбілмағжан) Бекенұлы

«Педагогика»

- Педагогикалық процестің негіздерінің бірі, ол оның психологиялық негіздемесін қарастырады.

- Тәрбиелеу мен оқытудың мақсаттарын, міндеттерін, мазмұнын, қағидаттарын айқындайтын жетекші факторлар этнопедагогика, этнопсихология идеялары болып табылады: "әрбір ұлттың балалары өз халқының арасында өмір сүріп, еңбек ететін болғандықтан, тәрбиеші оларды ұлттық дәстүрлер рухында тәрбиелеуге міндетті".

- Адамгершілік тәрбиесінің факторлары: отбасы және мектеп, тәрбиешінің тұлғасы.

- Тіл мен әдебиетті біріктіру идеясы, осыған байланысты тілді оқытудың құралдарын, нысандарын, қағидаттарын, кезеңдері мен реттілігін анықтау.

3

Ыбырай Алтынсарин (1841—1889)

«Қазақ хрестоматиясын» (1879 ж.), «Қазақтарды

орыс тілге үйретудегі бастапқы басшылық» (1879 ж.)

 Өзінің ағартушылық-педагогикалық қызметінде Ы. Алтынсарин тұлғаның адамгершілік негіздерін тәрбиелеуге көп көңіл бөледі. Ол исламнан бас тартпайды, исламды оқытуға қарсы емес, бірақ дін ғылым мен техникамен келісіліп, жастардың адамгершілік тәрбиесіне ықпал етуі керек. «... Мен олардың (студенттердің) моральына әсер ету үшін барлық күш-жігерімді саламын, сондықтан олар кейінірек парақор болмауы керек. Маған күлу керек, Мен кейде сабақтан бос уақытта ресми түрде молдамын және рухани тарихтан білетінімді, оған басқа да пайдалы, түсінікті әңгімелер қосатынымды айтамын..."педагог-ағартушы ретінде. Алтынсарин мектептің маңыздылығы мен рөліне, сондай-ақ оқу және тәрбие үдерістерінің мақсаттарын іске асырудағы мұғалімнің әлеуметтік және адамгершілік миссиясына үлкен көңіл бөлді. Ол сенді "...мектептер - бұл білім берудің негізгі серіппелері

4

Жүсіпбек Аймауытов (1889—1931)

«Дидактика», «Психология»,

«Тəрбиеге көмекші», «Жан жүйесі жəне өнер таңдау», «Комплексті оқыту жолдары»

Ол адамның әлеуметтік еңбегінің тиімділігі тәрбиеге байланысты деп санайды. Тәрбие адамда жағымды қасиеттерді қалыптастырып, мінезді дамытуы керек. Ғалым физикалық және рухани білімге үлкен мән берді. Ол тәрбиелік ықпалдың күші бірқатар жағдайлар мен факторларға байланысты: мектеп, тәрбиеші, қоршаған орта, баланың қоршаған ортасы, оның діні және т.б. отбасылық тәрбиенің рөліне үлкен мән бере отырып, Аймауытов: "басты тәрбиелік құрал – ата-ананың үлгісі. Баланы тәрбиелеуден бұрын тәрбиеші тәрбиеленуі керек". Сонымен қатар, ол бала тәрбиесінде туған халықтың салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарының маңыздылығын атап өтті. Тәрбиенің мақсаты мен міндеттерін анықтай отырып, ол: "тәрбиенің негізгі мақсаты – мінезді, адамгершілікті, еңбексүйгіштікті дамыту", - деді. Дидактикалық көзқарастар оның "тәрбиешілерге арналған нұсқаулық"оқулығында келтірілген. Ол дидактикаға ғылыми анықтама береді: "Дидактика – бұл оқытудың ережелері мен заңдылықтары, білім беру жүйесі қарастырылатын педагогиканың негізгі бөлімі. Дидактика мұғалімдерге оқытудың тиімді жолдарын көрсетуі керек

5

Міржақып Дулатұлы

"Есеп кұралы"

Өскелең ұрпақты тәрбиелеу ана тіліне, ұлттық мәдениетке, дәстүрлерге деген сүйіспеншілік рухында құрылуы тиіс; –шығыс елдерінің барлық мәдени мұрасы араб тілінде жазылғандықтан, араб жазуының артықшылықтарын дәлелдеді; - тәрбиелеуде гуманистік, адамгершілік принциптерді қажет деп санады; - арифметика бойынша оқулықта қазақ халқының ұлттық психологиялық ерекшеліктерін ескерді;