Адамгершілік қағидасы

   Дін  - табиғаттан өзге нәрсеге сенумен қатаар моральдық көзқарас пен дүниетаным негізі немесе қөзқарастары ортақ жандарды бір ортаға біріктіру.

   Ғылым - адамның танымдық іс -әрекетінің ерекше түрі, ол әлем, адам, қоғам және танымның өзі туралы объективті білімді алуға, негіздеуге және жүйелеуге бағытталған, оның негізінде адам шындықты өзгертеді.

    Ғылым мен діннің арақатынасы мәселесінің өзектілігі қазіргі қоғамдағы ғылым мен діннің рөлінің артуына байланысты. Бұл мәселеде әр түрлі көзқарастар бар, олар бір -біріне қарама -қарсы. Негізінен жаратылыстану ғылымдарының өкілдері ұстайтын экстремалды позициялардың бірі - ғылым мен діннің үйлесімсіздігі.

Кейбіреулердің пікірінше сәйкес келмеу ғылым мен дін арасындағы қарама -қайшылық пен күреске дейін созылады. Ағартушылық дәуірге дейін бұл қарама -қайшылық пен күрес діннің бастамасымен басталса, 19-20 ғасырларда ғылым өзінің күшін сезіп, дінге шабуыл жасады. Екінші экстремалдылық ғылым мен дін арасындағы шекараны бұзады. Бұл тәсілмен ғылым, мысалы, ғылым дінге, ал дін ғылымға айналады. Осы түсінікпен ғылым мен діннің өзара әрекеттесуінің негізгі мақсаты белгілі бір жалпы діни-ғылыми тілді дамытуға талпынуға айналады.

Ғылым мен діннің қарама -қайшылығына олардың сәйкес келмеуіне негізделген және бола алмайтын объективті негіз жоқ екенін атап өткен жөн.

Сәйкессіздік туралы әңгімелер саяси, идеологиялық немесе идеологиялық түсініктеме сипатындағы субъективті жақтауларға негізделген. Алайда, ғылым мен діннің айырмашылығы туралы айтудың объективті себептері бар. М.В. Ломоносов әділетті түрде жазды, егер ғылым мен дін «біреуге әуре -сарсаңға түспесе және оның даналығының айғағы оларға дұшпандық туғызбаса, олар жанжалға келе алмайды». Дәл осындай ойды Мәскеудегі Әулие Филарет де білдірді: «Мәсіхтің сенімі нағыз біліммен араздықта емес, өйткені ол надандықпен бірлікте ».

 Меніңше,  дін менғылымды бір-біріне қайшы етіп көрсету олардың  арасындағы  қайшылыққа  емес,  саяси  билік  пен  тарихиқоғамдық  қозғалысқа  әсер  ету  күшіне  байланысты.Мәселен, орт  ғасырларда христиан діні патшалық мемлекеттің мүддесін қорғаған идеологияға айналды. Сондықтан дін танымның өзге салаларының барлығын өз құрсауында ұстап өзге қөзқарастардың жұртқа тарамауын ерекше қадағалайды.      Ал  тарихта  ғылым  мен діннің  қақтығысын  дәлелдеген  ғалымдар  ретінде  көрсетіліп келген  Коперник,  Галилей,  Джоуль, Брунолардың  ешқайсысы  дінсіз болған  емес.  Қайта керісінше олар діндар еді. Бірақ Рим католик шіркеуі Інжілді түсіндіру тіізгінін өз қолында ұстағандықтан, басқаша көзқараастардың өмір сүруіне жол бермеді. Мәселен батыста Декарт,  Бойль,  Гассенди,  Ньютон  секілді  ғалымдар  дін  кітабы  мен  дүние  кітабын қатар оқығанда ғана ақиқатты тереңірек тануға болатынын айтты. Орта ғасырларда ғалымдардың көбнінің дн қызметкерлері болуы қайшылықтың ғылым дінде емес, ғылым мен дінде емес, түсініктің жаңсақтығында екенін айқын көрсетеді.