Актер шығармашылығындаfы ән өнерінің алатын орны

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ МӘДЕНИЕТ ЖӘНЕ СПОРТ МИНИСТРЛІГІ

Т.ЖҮРГЕНОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ӨНЕР АКАДЕМИЯСЫ

ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУ ЖҰМЫСЫ

ТАҚЫРЫБЫ: АКТЕР ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ӘН ӨНЕРІНІҢ АЛАТЫН ОРНЫ

                                       Орындаған:     Қалдыбай А.М

Ғылыми жетекшісі:   жеке ән салу кафедрасының

оқытушысы Сапарова Ш.Ә

Алматы, 2023

Мазмұны

І Кіріспе....................................................................................................................3

ІІ Негізгі бөлім

1. Қазақ мәдениетінің феномені -театр...........................................................5
2. Актерлік шеберлік» түсінігі және актер табиғаты....................................12
3. Ән өнерінің актер шығармашылығында алатын орны.............................16

ІІІ Қорытынды........................................................................................................20

Пайдаланылған әдебиеттер...................................................................................22

Қосымша.................................................................................................................23

Кіріспе

Ғасырлар бойы әр түрлі елдер мен халықтардың тарихы, мәдениет адам өміріндегі маңызды фактор болды. Бұл моральдық және рухани құндылықтар мен дәстүрлердің, идеалдардың, идеялар мен әдет-ғұрыптар, бұл әлеуметтік организмдердің - мемлекеттердің, ұлттардың, халықтардың дамуының тұрақтылығын қамтамасыз етті.

Қазіргі кезеңде мәдениет аймақтың дамуындағы маңызды фактордың бірі ретінде, халықтың «рухани тұрақтылығының» негізгі компоненті ретінде аумақтың тартымды имиджін қалыптастыруда.

Қазақ қоғамының дамуындағы қазіргі кезең құндылықтар жүйесінің өзгеруімен, халықтың мәдени деңгейінің төмендеуімен сипатталады. Мұндай жағдайда тұлғаның тұлғалық мәдениетін қалыптастыруға әсер ететін ерекше құрал бар. Ол - өнер. Әсіресе, театр өнері үлкен мүмкіндіктерге ие, өйткені ол әдебиеттердің, музыкалық және бейнелеу өнерінің эстетикалық құндылықтарын бір арнаға жинақтайды. Театр өнерінің ерекшелігі - бұл актердің орындаушылық қызметі арқылы әдебиет, сурет және музыка жұмыстарының рухани, моральдық және эстетикалық әлеуетін білдіру қабілетіне иелік етуі.

Театр барлық жастағы көрермендердің эстетикалық тәрбиесінде үлкен рөл атқарады. Философиялық, этикалық және эстетикалық проблемаларды неғұрлым күрделендіре алса, ойын-сауықпен көтеріліп, эстетикалық тәжірибе жинауға және олардың эстетикалық талғамын тәрбиелеуге әсер етеді. [32, б. 46-48.]

Театр - бұл тұлғаның шығармашылық дамуына, өзін-өзі шыңдауға және бойындағы қабілеттері мен таланттарын жарыққа шығаруға әсер ететін өнер түрлерінің бірі. Театр өнерінің көрерменді эстетикалық тұрғыда тәрбиелеу барысындағы миссиясының маңыздылығы актерлардың кәсіби дайындық кезеңінде қалыптасуы керек болған жоғары эстетикалық мәдениетін талап етеді.

Театр әдетте өз заманының озық идеяларын бойына сіңіре отырып, ізгілік мұраттарын паш еткенде, ең бастысы адамның өмірлік және рухани ой-мақсаттары мен оның күрделі ішкі жан дүниесін терең де шынайы ашып бейнелегенде ғана ол өзінің жоғары көркемдік сатысына көтерілумен қатар қоғамдық-әлеум. міндеттерін орындай алады. Театрдың да өнердің өзге салалары секілді өзіне тән ерекшеліктері бар. Ол – әдебиет, музыка, кескіндеме, архитектура, би және кинематографияның мәнерлі амал-тәсілдерін бойына жинақтаған синтездік өнер. Мұның өзі сахна мен көрермендердің рухани ой-сезім күйлерінің бір-бірімен өзара ұштасуын, оған қоса спектакльді жасаушылар мен көпшілік қауымның арасындағы жалпы мақсаттың ортақ болып, бір арнадан шығуын талап етеді.

Актерлік өнер — адам бойындағы қабілеттерінің көмегімен белгілі бір кезең мен уақытқа тән тірі образ (кейіп) жасау өнері.

Актерлік өнер шабыт күшін, қиял қуатын, ыстық сезімді талап ететін ерекше қабілет. Негізінде салт-дәстүрлік рәсімдерден басталған актерлік өнер жан-жақты өнер түрі болып қалыптасты. Салт-дәстүрлік рәсімдерде ән, би, музыка, сөз, грим, киім т.б. қолданылатын. Бертін келе актерлік өнердің балетте — бимен, операда — әнмен, ал драма театрында — сөзбен тығыз байланысты үш түрі айқындалды. Драмалық спектакльдерде де би мен ән болады, бірақ ол қосымша құрал ғана. Актерлік өнердің “таза түрі” де бар, ол — пантомима. Әсерлі сезімге толы қимыл пантомиманың негізін құрайды, мұнсыз актерлік өнер де жоқ. Сондықтан пантомиманы актерлік өнердің негізі деп қабылдаймыз. Актерлік өнердің өзіне тән маңызды ерекшеліктері бар.