Өткізгіш жолдар жайлы түсінік қалыптастыру

Мақсаты:

 Өткізгіш жолдар жайлы түсінік қалыптастыру;

 Өткізгіш жолдардың жіктелуін және құрылысын анықтау және білу;

Мазмұны

І. Кіріспе...........................................................................................................4

ІІ. Негізгі бөлім................................................................................................5

ІІІ. Қорытынды..............................................................................................10

ІҮ. Пайдаланған әдебиеттер.........................................................................11

Жүйке жүйесінің қызметі жүйке жүйесінің пайда болуына негізделген импульсті, оның нейрондар тізбегі бойымен жүруі және реакция реакциялары. Дененің тітіркенуге реакциясы (сыртқы немесе ішкі)жүйке жүйесінің қатысуымен жүзеге асырылатын-Рефлекс. Рефлекстің морфологиялық субстраты-рефлекторлық доға. Көптеген рефлекторлық доғаларға мыналар кіреді: рецептор, афферентті (сезімтал) нейрон, бір немесе бірнеше ассоциативті (кірістіру-нейрондар, эфферентті (моторлы) нейрон және жүйке аяқталуы.

Жай шартсыз рефлекстердің рефлекторлық доғалары, жұлын және жұлынның жүйке орталықтарында сәйкесінше жабылады (бас сүйек ядроларында). Неғұрлым күрделі рефлекторлық актілер мен мидың кортикальды және субкортикалық орталықтарыдың қатысу арқылы жүзеге асырылады.

Рецептордан бас орталықтарына жүйке импульсін жүргізу жолдары- ми, осы орталықтардан эффекторға, сондай-ақ жүйке бағалары арасында-мидың ішіндегі орталық өткізгіш жолдары деп аталады.

Кең мағынада, өткізгіш жол-бұл нейрондардың тізбегі, анатомиялық импульстерді өткізуді қамтамасыз ететін өзара байланысты. Жүйке жүйесінің табиғаты бойынша қатаң анықталған жүйке импульстарының бағыты бірдей болады.

Орталық жүйке жүйесінің жолдары (трактаттар, tractus) — жүйке жүйесінің топтары, олардың қызметі:

- ОЖЖ функционалды біртекті учаскелерін біріктіреді;

- ми мен жұлында белгілі бір орын алады;

- біртекті ақпаратты өткізеді.

Орталық жүйке жүйесінде орналасу ерекшеліктеріне сәйкес үш түрге бөлінеді: ассоциативті, комиссуральды және проекциялық жолдар.

Өткізгіш жол дегеніміз - анатомиялық және функциялық тұрғыдан бір-бірімен байланысты, функциясы біркелкі нерв импульстарын тек белгілі бір бағытқа ғана өтуін қамтамасыз ететін нейрондардың тізбегі.

Орталық нерв жүйесінің өткізгіш жолдары, рефлекстік доғаның бөлімдеріне сәйкес - эфференттік, ассоциативтік және эфференттік өткізгіш жолдарға бөлінеді.

Нерв трактісі - орталық нерв жүйесінің нақты белгілі бір жерінде орналасып, нерв талшықтарының будасын түзетін және фунциясы бірдей нерв импульстарының өтуін қамтамасыз ететін аксондардың жиынтығы:

-нерв трактісі - өткізгіш жолдың құрама бөлігі;

-эфференттік өткізгіш жолдар құрамында белгілі бір ретпен орналасқан бірнеше трактілер болады;

-эфференттік өткізгіш жолдар - әдетте бір трактімен түзіледі.

Эфференттік немесе өрлемелі, сезгіш жолдар - рецептордан мидың интеграциялық орталықтарына нерв импульстарының өтуін қамтамасыз ететін жолдар:

-эфференттік жолдарды саналы және санасыз сезімталдық жолдар деп екі топқа бөледі;

-саналы сезімталдық жолдар ми жартышары қыртысының интеграциялық қыртыс орталықтарында аяқталады;

-санасыз сезімталдық жолдар - аралық ми, ортаңғы ми және мишықтың интеграциялық қыртысасты орталықтарында аяқталады.

Эфференттік жолдарды сезімталдықтың түрлеріне қарай жалпы және арнайы сезімталдық жолдар деп бөледі.

Ассоциативтік немесе байланыстырғыш, қосымша жолдар мидың интеграциялық орталықтарының бір бірімен байланысын қамтамасыз етеді; мысалы, ми жартышарының қыртысы мен мишық