"Қоғамдық сананы жаңғырту” контекстіндегі сыни ойлау

[pic 1]

          Реферат

Тақырып:.  Қоғамдық сананы жаңғырту” контекстіндегі сыни ойлау                    

                                                                    ‎ ОРЫНДАҒАН: ЖАБАСАР АЛДИЯР

                                                                      ТОП:ВМ-МҚқБ-01-23

                                                                      ҚАБЫЛДАҒАН: ЖАНЫСБЕКОВ МҰРАТ

                                                     ШЫМКЕНТ 2024                          

ЖОСПАР:

• Кіріспе :
• Негізгі бөлім

1) Сыни ойлау ұғымы.

2)  Б.Расселдің еңбегі.

3) Сын тұрғысынан ойлау жаңғырту...

• Қорытынды:
• Пайдаланылған әдебиеттер;

Кіріспе.

   Болмыс категорияларын талдай келе енді бүгінгі таңдағы гылымга мәлім ең курделі дережеде ұйымдасқан - қоғам болмысына келіп тірелдік. Өйткені, біз білетін Ғарыштағы Жер бетінде өмір суріп жаткан саналы пенде - адамдар - бір-бірімен бірігіп, сан-қилы карым-катынастарга тусіп коғамды кұрайды.

   Қоғам уғымынын орнына көп жадайда оған мән-мағнасы жағынан жақын категориялар колданылады. Сондыктан, ен алдымен біз оларды бір-бірінен айыра білуіміз кажет. «Ел» және "Қоғам» категорияларын салыстырсақ, біріншінін географиялык жаты басымды. Мысалы, Казак елі - Азия кұрылығынын ортасында, мухиттардан алыс орналаскан ел. «Кауым» жене «коғам» категорияларына келер болсак, біріншіге жанұя, ру, тайпа, халык, ұлт секілді әлеуметтік ұйымдасу формалары жатады. Ал «мемлекет» пен «коғамды» салыстырсак, - ол мухиттаты айсберг сиякты: судын бетіндегі көрінетін алып мұздын кішкентай ғана белігі - ол мемлекет болатын болса, су астындатысы - коғам. Коғам өміріндегі сан-алуан карым-катынастардын ен негізгілерін ғана мемлекет зан аркылы ретке келтіре алады, қалғандары әдет-ғұрып, моральдык, эстетикалык, т.б. элеуметтік нормалардын негізінде қалыпка келеді.

   Кен турде алганда, қоғам деп адамдардын арасында қалыптасатын сан-алуан байланыстар мен қарым - қатынастардың жиынтыты айтамыз. Бұл арада мына нарсеге кеніл аудару кажет - ол байланыстар мен карым-катынастар сол коғамнын өзіндік өмір суруіне жеткілікті болу керек. Алайда, «өз-өзіне жеткілікті» деген уғымнын өзін нактылай тусу кажет. Өйткен себебі, бугінгі танда бірде-бір мемлекет, қанша алып болса да, барлык казіргі өмірге керекті заттарды шыгара алмайды. Сондыктан, баска елдермен экономикалык, саяси-кұктык, мәдени-рухани байланыстарга туседі.

   Олай болса, «өз-өзіне жеткілікті» деген уғымды  қалай тусінуге болады?

   Белгілі нактылы-тарихи қоғам өзінін мындаган жылдар бойы қалыптаскан руханияты, дуниесезімі, өмір салтын сактай отырып, негізгі өмірге кажетті нәрселерді өзі өндіруі кажет. Мысалы, бугінгі өтпелі коғамда жер көлемі бойынша 10-шы орында болсак та, ет,  өгөністерді баска елдерден алатын болсақ, онда біз өз-өзімізге жеткіліксіз боламыз. Әрине, Қазақстан - Бразилия емес, сондыктан, тропикалык аймактарда өсетін апельсин, мандарин, банан сиякты жемістерді, кофе, шай сиякты тағамдарды шет елдерден алмаса болмайды. Сондай-ак женіл мәшине, неше-турлі компьютерлер, радио - теле аппаратураларды да алуга болады. Сонымен катар, жер бетіндегі улкен егін өсіретін ел болғандықтан, ауыл-шаруашылығьна керек механизмдерді өзіміз шығармай кесегеміз көгермейді. Күнбе-күн өмірге керек заттардын көбін де езіміз дуниежузілік талантарга сай етіп шыгара білуіміз кажет. Сонда ғана біз өз-езімізге жеткілікті боламыз. Бұл маселелер қазіргі саясаттану ғылымында «ұлттык қауіпсіздік» категориясы аркылы талданады Оқырманнын байқағанындай, бүгінгі танда біз көп өмірге керек тауарларды шығара алмай, сырттан әкелуге мәжбур болып отырмыз. Екінші улкен сұрак – коғам өміріндегі сан-алуан байланыстар мен қарым-қатынастардың ішіндегі негізгі - онын іргетасын кұрайтындар кандай болмақ? Сонау көне заманнан бері созылып келе жаткан үрдіс - Қогамдаты рухани, саналы байланыстарды негізгі деп есептеу. Өйткені, бір қарағандағы коғамнын жануар тобырынан айырмашылыгы - ондагы рухтын пайда болып сол коғамга тигізетін зор әсерінде болса керек. Когам өмірінде өмір сүріп жаткан нактылы тірі адам баскалармен саналы қарым-қатынаска туседі. Ол өз алдына неше-турлі мақсат-мұратар койып, оларды іске асыруга тырысады. Яғни, идея әркашанда алда, сонынан ол іске айналады. Олай болса, коғам өмірін аныктайтын - билік басындагы улы тулғалардын саналы іс-әрекеті. Мұндай көзқарасты сонау Көне заманнан бастап Жаңа дәуірде өмір сурген ағартушылардын енбектерінен байкауға болады. «Халык - шөп, ел билеуші - жел. Жел кай жаққа үрлесе, шөп сол жакка майысады»,- дейді көне Кытай философиясы. Орта гасырдын ұлы ойшылы Аль-Фарабиге келер болсақ, ол қоғамнын ақуалын Халифтін адалдығы, әділеттілігі, көрегендігімен байланыстырады. Сол замандағы Еуропа ойшылдары А.Августин, Ф.Аквинский коғамнын дамуын алдын-ала болжанған Құдайдын өмірімен ұштастырады. Жана дәрде өмір сүрген француз ағартушысы Ш.Л. де Монтескье когамнын өрлеуін «агарран монархтын» іс-әрекетімен байланыстыра отырып, қоғам өміріндегі зандарды жетілдіруді бірде-бір шешуші фактор ретінде қарайды (мұны «құқтық көзқарас» деп әдебиетте атап кеткен болатын). Бугінгі танда да мұндай көзқарастар кенінен таралған.