Э. Эриксон бойынша тұлға дамуының кезеңдерге жіктелуі кестесі

Э. Эриксон бойынша тұлға дамуының кезеңдерге жіктелуі кестесі

Эриксон бойынша тұлғаның даму кезеңдерін жіктеу кестесін талдаудың мақсаты осы жіктеудегі негізгі заңдылықтар мен тенденцияларды анықтау болып табылады.

Кестені талдай отырып, келесі заңдылықтар мен тенденцияларды ажыратуға болады:

   Әр кезең белгілі бір дағдарыспен сипатталады, оны жеке тұлғаны одан әрі дамыту үшін сәтті шешу қажет. Дағдарыстар адам өміріндегі маңызды бетбұрыс болып табылады. Егер дағдарыс сәтті шешілмесе, бұл жеке тұлғаның дамуына теріс әсер етуі мүмкін.

   Әр кезең дағдарысты сәтті шешу нәтижесінде қалыптасатын белгілі бір жеке қасиеттермен сипатталады. Жеке қасиеттер-бұл әр түрлі өмірлік жағдайларда адамның мінез-құлқына әсер ететін тұрақты мінез-құлық белгілері.

   Әр кезең алдыңғы кезеңнің нәтижелеріне сүйенеді. Осы кезеңдегі дағдарысты сәтті шешу үшін алдыңғы кезеңде қалыптасқан белгілі бір жеке қасиеттерге ие болу қажет.

Бұл заңдылықтар мен тенденциялар тұлғаның дамуы күрделі және дәйекті процесс екенін көрсетеді. Жеке тұлғаны дамытудың әр кезеңінің өзіндік ерекшеліктері мен міндеттері бар, оларды әрі қарай дамыту үшін сәтті шешу қажет.

Сонымен қатар, кестені талдау келесі қорытындыларға мүмкіндік береді:

   Эриксонның психоәлеуметтік даму теориясы тұлғаның дамуының ең ықпалды теорияларының бірі болып табылады. Бұл адамның өмір бойы қалай дамитынын және оның дамуына қандай факторлар әсер ететінін түсінуге көмектеседі.

Эриксонның жеке тұлғаның даму кезеңдерін жіктеу кестесі ғылыми қоғамдастықта кеңінен танылды. Ол Даму психологиясы, педагогика, Әлеуметтік жұмыс және басқа салалардағы зерттеулердің негізі ретінде қолданылады.

Жалпы, басқа ғалымдар Эриксон кестесін оң бағалайды. Олар оны жеке тұлғаны дамытудың шынайы және пайдалы моделі деп санайды. Кесте адамның өмір бойы қалай дамитынын және оның дамуына қандай факторлар әсер ететінін түсінуге көмектеседі.

Алайда, кейбір ғалымдар Эриксон кестесіне кейбір ескертулер айтады. Мысалы, кейбір ғалымдар тұлғаның даму кезеңдері арасындағы шекаралар әрдайым айқын бола бермейді деп санайды. Басқа ғалымдар Эриксон теориясы мәдениет пен әлеуметтік жағдайдың тұлғаның дамуына әсерін ескермейді деп санайды.

Осы ескертулерге қарамастан, Эриксон кестесі даму психологиясындағы маңызды жетістіктердің бірі болып табылады. Бұл адамның өмір бойы қалай дамитыны туралы түсінігімізге үлкен әсер етті.

Эриксон кестесі туралы басқа ғалымдардың пікірлерінің кейбір нақты мысалдары:

  Джон Боулби, тіркеме теориясын жасаған әйгілі психолог Эриксон теориясын "тұлғаның дамуындағы ең маңызды және маңызды теориялардың бірі"деп атады.

  Уильям Джеймс, әйгілі психолог, Эриксонның теориясы "тұлғаның дамуының ең толық және жан-жақты сипаттамасын білдіреді"деп жазды.

  Курт Левин, әйгілі психолог, Эриксонның теориясын "жеке тұлғаны дамытудың ең ерекше және қызықты теорияларының бірі"деп атады.

Әрине, әр ғалымның Эриксон теориясы туралы өзіндік көзқарасы бар. Алайда, жалпы алғанда, Эриксон кестесі жеке тұлғаның дамуын түсінудің құнды құралы деп айтуға болады.

 Эриксон бойынша тұлғаның даму кезеңдері

Эрик Эриксон адамның өмір бойы бастан өткеретін сегіз кезеңін сипаттайтын тұлғаның психоәлеуметтік даму теориясын жасады. Әр кезең белгілі бір дағдарыспен сипатталады, оны жеке тұлғаны одан әрі дамыту үшін сәтті шешу қажет.

Эриксон бойынша тұлғаның даму кезеңдерін жіктеу кестесін талдай отырып, келесі заңдылықтар мен тенденцияларды бөліп көрсетуге болады:

   Әр кезең белгілі бір дағдарыспен сипатталады, оны жеке тұлғаны одан әрі дамыту үшін сәтті шешу қажет. Дағдарыстар адам өміріндегі маңызды бетбұрыс болып табылады. Егер дағдарыс сәтті шешілмесе, бұл жеке тұлғаның дамуына теріс әсер етуі мүмкін.