Отбасындағы жұбайлар арасындағы қарым- қатынастың балалар психологиясына әсері

Жәнібекова А.Е. Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, философия және психология факультеті, ПС-21 тобы, студент

(Ғылыми жетекші – психология ғылымдарының магистрі, аға оқытушы Нұрғалиева С.М.)

Отбасындағы жұбайлар арасындағы қарым- қатынастың балалар

психологиясына әсері

Отбасы, отбасы тәрбиесі, отбасылық қарым-қатынас, жанұя ішіндегі атмосфера, тәрбие процесінің түрі, неке қатынастары, отбасыдағы әр адамның атқаратын міндеттері, неке қатынасының түрі, неке қатынасының кезеңдері, неке рөлдері: барлығы бала психологиясына деген әсері зор..

Отбасы бүгінде қиын экономикалық жағдайда, моральдық негіздерде тұр. Ата-анасы тастап кеткен панасыз, қаңғыбас балалар көбейіп барады. Демек, соңғы жылдары отбасының тәрбие ошағы ретінде зерттеуге көп көңіл бөлінуде.

Отбасыдағы психологияға әсер ететін негізгі факторлардың бірі неке қатынастары болып табылады. Демек, олар ата-ана тәрбиесін, сондай-ақ ата-ана мен бала қарым-қатынасының сипатын анықтайды.

Бұл жұмыс барысында мен отбасыдағы неке қатынастарының ықпалының теориялық негіздерін анықтауға, оларды қалыптастыру мен түзетуге әлеуметтік-педагогикалық көмек көрсету бағдарламасына мысал жасап, жүзеге асыруға тырысамын.

Статистика көрсеткендей, отбасылық мәселелер мен әлеуметтік жетімдік бірінші орында тұр. Ата-аналардың қараусыздығы мен абайсыздығынан балалар алған тұрмыстық жарақаттардың үлесі 14 жасқа дейінгі балалардың жарақаттары мен улануларының тіркелген жалпы санының 70%-ға жетті. Балалардың өз-өзіне қол жұмсау саны артып келеді. Алайда, ғалымдардың зерттеудегі мүмкіндіктері шектеулі, себебі отбасы қоғамның жабық ұяшығы болып табылады, ол бөтен адамдарды өмірдің барлық құпияларына, қарым-қатынастарына, құндылықтарына құлықсыз түрде арнайды. Бұл ретте әрбір отбасының ерекшелігін ескеру қажет. Соңғы кездері отбасындағы некелік қарым-қатынас мәселелерін зерттеудің тек практикалық мағынада ғана емес, сонымен қатар медициналық, психологиялық және педагогикалық бағыттағы ғылыми зерттеулер үшін рөлі артып келеді.

Жұмыстың мақсаты отбасындағы бала тәрбиесіне ерлі-зайыптылық қарым-қатынастардың ықпалының теориялық негіздерін анықтау және оларды қалыптастыру мен түзетуде әлеуметтік-педагогикалық көмек көрсетудің нысандары мен әдістерін әзірлеу болып табылады.

Отбасы балалардың психикалық дамуына шешуші әсер етеді. Бала дүниеге келгенде оның дені сау болып, психикалық дамуы жақсы болғанын қалаймын. Оның қандай адам болатынын кейін ғана ойлаймыз. Бала уақыт өте келе адамдар арасындағы адам мінез-құлқының жалпы түрлерін меңгеріп, жеке тұлға ретінде қалыптасады. Ата-анасымен және жақын адамдарымен оң қарым-қатынаста бола отырып, бала қауіпсіз дамиды. Өйткені, ата-ананың жақсы қарым-қатынасы бала үшін өте маңызды, ал егер ол махаббат пен сүйіспеншілік үстемдік ететін отбасында тәрбиеленсе, бұл оның дамуына жақсы әсер етеді. Психологиялық-педагогикалық зерттеулер көрсеткендей, баланың қорғануға, сүюге деген қажеттілігін қанағаттандыратын ата-анасы, аға-інілері, әпкелері және басқа жақын адамдары кіретін отбасылық достар шеңбері кішкентай балаға ерекше әсер етеді. Ал егер бала өзін түсінетін, қолдайтын отбасында тәрбиеленсе, олардың тәрбиелік ықпалына ерекше сезімтал болады. Қалыпты гүлденген отбасында бала үлкендердің қамқорлығы мен ықыласына бөленеді, сондықтан алаңдауға негіз жоқ сияқты. Дегенмен, мұндай балалардың арасында да психикалық аурулардың, соның ішінде невроздың қаупі өте жоғары. Сондықтан ата-аналар бала өмірінің алғашқы күндерінен бастап балалардың жүйке-психикалық дамуындағы ауытқу мүмкіндігін ескеріп, мұндай ауытқуды тудыратын себептерді білуі қажет. Ата-аналар өздерінің жеке мәселелерін дер кезінде шешіп, балаларының көзінше ұрыспаса, олармен келіспей,