Мәдениетаралық қарым-қатынастағы стереотиптену үдерісі

МРНТИ:13.07.77

Г.О.Сейдалиева1, Р.К.Адилбаева2

Абай атындағы Қазақ Ұлттық Педагогикалық Университеті – PhD, аға оқытушы

Х.Ясауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік Университеті – магистр, аға оқытушы

guldanaseida@mail.ru, rsaldy.adilbaeva@mail.ru 

Мәдениетаралық қарым-қатынастағы стереотиптену үдерісі

Мақала антропоөзекті тенденция арналарындағы тіл мен мәдениет арақатынасы  негіздерін сондай-ақ стереотиптердің және әлемнің ұлттық тілдік бейнесін қалыптастыруда атқаратын қызметін зерттеуге арналған.  Дүниенің тілдік бейнесін қалыптастырушы элементтердің бірі — стереотип. Когнитивті лингвистикада және этнолингвистикада «стереотип» термині тіл мен мәдениеттің мазмұндық жағына қатысты қарастырылады, яғни әлемнің тілдік бейнесімен салыстырылатын менталды стереотипі ретінде ұғынылады. Дүниенің тілдік бейнесі мен тілдік стереотип бүтіннің бөлшегі ретінде салыстырыла отырып, тілдік стереотип белгілі бір тілден тыс нысанға қатысты тұжырым деп түсіндіріледі. Сондай-ақ оны әлеуметтік таным модельдерінің аясында қалыптасқан объективтік шындықты түйсінудің нәтижесі және субъективті тұрғыдан берілген баға деп көрсетеді.

Кілт сөзер: әлемнің тілдік бейнесі, мәдениет, стереотип, этнос, дүниетаным

Г.О.Сейдалиева1, Р.К.Адилбаева2

Казахский Национальный  Педагогический Университет имени Абая – PhD

Международный Казахско-Турецкий Университет имени Х.Ясауи –магистр, аға оқытушы

guldanaseida@mail.ru, rsaldy.adilbaeva@mail.ru 

Процесс стереотипизации в межкультурной коммуникации

Статья посвящена изучению основ лингвистической и культурной коммуникаций в антропоцентрических тенденциях, а также роли стереотипов и функционирования национального языка в мире. Одним из элементов, которые формируют языковой образ мира, является стереотип. В когнитивной лингвистике и этнолингвистике термин стереотип рассматривается как осмысленный аспект языка и культуры, который понимается как стереотип ментальности, сопоставимый с лингвистическим образом мира. Сравнивая языковые лингвистические образы и языковые стереотипы как часть целого, языковые стереотипы интерпретируются как готовое выражение. Он также отражает результат понимания объективной реальности, возникающей в рамках моделей социального познания, и субъективной оценки ценности.

Ключевые слова: языковой образ мира, культура, стереотип, этнос, мировоззрение

G.О.Seidaliyeva1, R.К.Аdilbayeva2

Abay Kazakh national Pedagogical University – PhD

H.Yasawi International Kazakh-Turkish University – MSC, senior teacher

guldanaseida@mail.ru, rsaldy.adilbaeva@mail.ru 

The process of stereotyping in intercultural communication

The article is devoted to the study of the foundations of linguistic and cultural communications in anthropocentric tendencies, as well as the role of stereotypes and the functioning of the national language in the world. One of the elements that form the linguistic image of the world is the stereotype. In cognitive linguistics and ethnolinguistics, the term stereotype is viewed as a meaningful aspect of language and culture, which is understood as a stereotype of mentality comparable to the linguistic image of the world. Comparing language linguistic images and language stereotypes as part of the whole, language stereotypes are interpreted as a ready expression. It also reflects the result of an understanding of the objective reality that emerges within the framework of models of social cognition, and a subjective evaluation of value.

Key words: language image of the world, culture, stereotype, ethnos, world outlook

Заманауи лингвистиканың антропоөзектілікке бағытталуы зерттеушілердің жеке тұлғаның өмірін реттеп отыратын және социумның тіршілігін қамтамасыз ететін екі ауқымды жүйелі құрылымның тіл мен мәдениеттің өзара  байланысы мәселесіне тұрақты түрде өсе түсетін қызығушылығын арттырады.

           Тіл мен мәдениеттің арақатынасы үдерістерін түсіну және терең талдау лингвистикадағы жаңа бағыттың –лингвомәдениеттанудың пайда болуына жағдай тудырды. Лингвомәдениеттану – бұл социумның заманауи басымдықтарын және мәдени, яғни, 1) ұлттық дүниетаным стереотиптерін қабылдау мен трансляциялаудың механизмдерін және 2) мәдени құбыластардың тілдік бірліктердің лексикалық – семантикалық өзгешеліктерін зерттеліп отырған мәдениетпен тілдің тасымалдаушысы болып табылатын халықтың мәдениеттанушылық білімдері арқылы ашып көрсететін тілдік материалда кескінделуін, зерттейтін синтездеушілік типтегі кешенді филологиялық пән. Оның әлеуметтік-мәдени және семиотика ретінде анықталатын, ұлттық тілде орныққан және мәдениетаралық қарым-қатынас үшін аса қажетті лингвомәдени құдіреттілікті қалыптастыру болып табылады.