Өңір экономикасының бәсекеге қабілетті моделін қалыптастыруға байланысты гуманитарлық, техникалық және жаратылыстану ғылымдарының өзек

Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды гуманитарлық университеті

Орындаған: Жеңіс Асылтас, Гму-18-1 тобы

Жетекші: Зұлхарнай Ғ.Н.

«Өңір экономикасының бәсекеге қабілетті моделін қалыптастыруға байланысты гуманитарлық, техникалық және жаратылыстану ғылымдарының өзекті мәселелері»

Аннотация. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алған кезде Қарағанды облысы қуатты өндірістік-техникалық базамен жақындады. Өнеркәсіптік даму деңгейі бойынша қалыптасу кезеңінде Орталық Қазақстан республика өңірлері арасында бірінші орын алады. Қарағанды облысы – бұл ірі өнеркәсіптік өңір, Қазақстанда жетекші орын алатын қуатты индустриялық орталық. Өнеркәсіп тау-кен металлургия кешенімен ұсынылған. Тамақ, фармацевтика және химия салалары, жеңіл өнеркәсіп және құрылыс материалдары индустриясы дами бастады.

Кілт сөздер: экономика, даму, тұрақтылық, қабілет, ғылым, дағды

Аймақ экономикасының бәсекеге қабілеттілігінің барлық теориялары негізінен экономиканың бәсекеге қабілеттілігін оның шығындарының құрылымымен байланыстырады.

Салыстырмалы артықшылық – бұл басқа тауарларға қатысты және басқа елмен салыстырғанда өзіндік құны төмен тауарларды өндіру мүмкіндігі. Бұл – бәсекеге қабілеттілікті экономика шығындарының құрылымымен және белгілі бір дәрежеде оның нақты валюта бағамының эволюциясымен байланыстыратын дәстүрлі көзқарастың негізі.

Қазақстан бірнеше жылдар бойы тиімді нарықтық экономика құру бағытын жүргізіп келеді.

Сонымен қатар, аумақтарды дамыту жергілікті басқару органдарының өңірлік шаруашылыққа ықпал ету тетіктерінің әлсіздігімен тежеледі.

Көптеген әлеуметтік-экономикалық мәселелерді жергілікті билік деңгейінде республикалық басқару органдарының араласуынсыз шешуге болады.

Тәуелсіздік жылдарында Қазақстан экономиканы әртараптандыруда және индустриялық жаңартуда, елдің инновациялық дамуын айқындайтын базалық салаларды жаңғыртуда әсерлі табыстарға қол жеткізді.

Өңір аумағында екі қуатты өнеркәсіптік торап құрылды: Қарағанды-Теміртау көмір-металлургия кешені Қарағанды, Теміртау, Саран, Абай, Шахтинск, Ақтау, Жезқазған қалаларының электр энергетикасы, машина жасау, металл өңдеу, химия, жеңіл, тамақ өнеркәсібі және құрылыс материалдары өнеркәсібі көптеген өнеркәсіптік кәсіпорындарымен және мыс кенін өндіру мен қайта өңдеуге және қара және тазартылған мыс, түсті прокат өндірісіне, сондай-ақ марганец кенін шығаруға мамандандырылған түсті металлургияның Балқаш өнеркәсіптік кешені, қорғасын, мырыш және басқа полиметалл концентраттары.

Облыс экономикасының қазіргі жай-күйі экономикалық және әлеуметтік құрылымдағы елеулі өзгерістермен сипатталады.

Бүгінде өңірде 300-ден астам бірлескен және шетелдік кәсіпорындар жұмыс істейді.

Өңірді дамытудың негізгі бағыттары импортты алмастыру, жаңа өндірістерді құру, өнімді өткізудің ішкі және сыртқы нарықтарын кеңейту болып табылады.

Импортты алмастыру бағдарламасын табысты іске асыру Қарағанды облысының импортты алмастыратын өнім шығару бойынша республикада бірінші орынға шығуына ықпал етті, мұны Қазақстан Республикасы үкіметінің құрметті дипломы куәландырады.

2021 жылғы қаңтар-қыркүйектегі жедел деректер бойынша Қарағанды облысында 1916,1 млрд. теңгеге өнеркәсіп өнімі өндірілді. Өнеркәсіп өндірісінің индексі 100,9% - ды құрады.

Есепті кезеңде тау-кен өндіру өнеркәсібінде және карьерлерді қазуда 2020 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда өнеркәсіп өндірісінің индексі 112,8% - ды құрады.

Түсті металл кендерін өндіру көлемі 30,9% – ға, тау-кен өнеркәсібінің өзге салаларында 19,9% - ға ұлғайды. Өңдеу өнеркәсібінде есепті кезеңде өнеркәсіп өндірісінің индексі 2020 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 96,6% - ды құрады.