Ағаш түрлерінің алмасуы жөніндегі ілім

Жоспар

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім

2.1 Ағаш түрлерінің алмасуы жөніндегі ілім

2.2 Орман  туралы ғылымның жетістігі

ІІІ Қорытынды

ІҮ Пайдаланған әдебиеттер тізімі

І Кіріспе

Тұқымдарды өзгерту туралы ілімнің ғылыми негізін отандық орман шаруашылығының классигі Г. Ф. Морозов қалаған. Ол жүргізген екпелер құрамының динамикасының себептерін талдау ормандардағы сабақтастық процестері туралы заманауи көзқарастардың негізінде жатыр.

Түрлердің өзгеруінің негізгі заңдылықтары орман қалыптастыру факторларында жатыр, олардың негізгілері ауысым процесіне қатысатын ағаш түрлерінің орман өсіру қасиеттері болып табылады. Дәл осы қасиеттерге сәйкес барлық тұқымдар орман түзу қабілетіне қарай нақты сараланды: пионерлер, негізгі орман құрушылар және "екі жүзді Янустар".

Пионерлер-орман ортасын құра отырып және негізгі орман өсірушілерді енгізу үшін аумақты дайындай отырып, ашық кеңістікті иемденуге мүмкіндік беретін орман өсіру қасиеттері бар тұқымдар. Пионер тұқымдарына қайың, көктерек, тал жатады.

Негізгі орман құрушылар-бұл аумақтарды ұзақ уақыт (бірнеше ұрпаққа) ұстап тұруға мүмкіндік беретін орман өсіру қасиеттері бар тұқымдар. Негізгі орман түзуші түрлерге емен, балқарағай, шырша, шырша жатады.

Пионер тұқымдары ашық кеңістікті басып алу қабілетіне ие; негізгі орман жасаушылар ізашарларды алмастырады және аумақты көптеген ұрпақтар бойы сақтайды; ежелгі грек есік құдайы Г.Ф. Морозовтың атымен аталған "екі жүзді Янустар" пионерлердің де, негізгі орман жасаушылардың да қасиеттеріне ие (кесте.12).

Пионер тұқымдарының барлық қасиеттері олардың қолайсыз климаттық және топырақ жағдайларына оңай төзе отырып, тез өсу арқылы жер жамылғысының бәсекелестік әсер ету аймағынан тез шығып, ашық кеңістіктерді басып алу қабілетінің жоғары екендігін көрсетеді. Негізгі орман құрушылар дайындалған аумаққа, континенттік климаты аз орман ортасына енгізіліп, пионерлер шатырының астынан көптеген қолайсыз факторлардан қорғауды табады.

Г. Ф. Морозов әртүрлі тұқымдардың, соның ішінде шыршадағы дубнің өзгеру механизмдерін көрсетті. Ағаш өсірушілер мен ботаниктер арасындағы бұл мәселедегі келіспеушіліктер ағаш тұқымдары арасындағы динамикалық қатынастарды мұқият талдау арқылы жойылды, көбінесе түсініксіз және назар аудармайтын зерттеушіден жасырылды.

Өсу және даму процесінде өсімдіктер қауымдастығы сандық және сапалық өзгерістерге ұшырайды. Өсімдік жамылғысының бір түрі екіншісін алмастыра алады, бір сапа екіншісіне ауыстырылады және табиғи жағдайда көбінесе адамдар үшін жағымсыз бағытта болады.

Фитоценоздарды қайтымсыз қайта құрудан тұратын және оларды басқалармен алмастыруға әкелетін процестер тау жыныстарының өзгеруі немесе сабақтастық деп аталады.

ІІ Негізгі бөлім

2.1 Ағаш түрлерінің алмасуы жөніндегі ілім

Тұқымның өзгеру себептері әртүрлі болуы мүмкін. Орман фитоценозы орман компоненттерінің бір-біріне және қоршаған ортаға өзара әсерімен сипатталатын күрделі табиғи кешен ретінде үнемі дамуда. Сондықтан тұқымдардың өзгеру себептеріне, ең алдымен, ценоздардың табиғатында болатын ішкі себептер деп аталатындар жатады.

Сукцессияның "қозғаушы күштерінің" немесе ішкі себептерінің бірі-өсімдіктердің көбею қабілеті, ол өсу жағдайларына және оларға бейімделуіне байланысты көрінеді. Орман өсіру жағдайларына бейімделу кейбір түрлерде жоғары, ал басқаларында төмен, нәтижесінде орын үшін күрес пайда болады.

Фитоценоз компоненттері арасында үздіксіз жүретін жарық, су, қоректік заттар үшін күрес маңызды себеп болып табылады. Жеке адамдардың, орман компоненттерінің өсуінің артта қалуы және өлуі кеңістікті босатуды және оны басқа өсімдік түрлерімен басып алу мүмкіндігін білдіреді. Ценоздағы бұл құбылыстар оның құрамы мен құрылымының өзгеруіне әкелуі мүмкін.