Тіл біліміне кіріспе
Автор: akbota.amantaeva • Декабрь 3, 2018 • Реферат • 828 Слов (4 Страниц) • 1,077 Просмотры
Тіл біліміне кіріспе
1. "Тәрбие басы-тіл" (М.Қашқари).
"Тіл дегеніміз-адам қарым қатынасының аса маңызды құралы" (В.И.Ленин).
"Тіл дегеніміз-ойдың тікелей шындығы" (К.Маркс)
Тіл білімі немесе лингвистика-тіл және оның даму заңдары туралы ғылым. Тіл білімі (лингвистика)-тілдің әр түрлі жақтары мен салаларын, олардың дамуын, өз ара байланысын, тіл дамуының ішкі заңдарын зерттейді. Тіл білімінің немесе лингвистиканың зерттейтіні, яғни обьектісі-тіл, адамзаттың сөйлеу тілі, дыбыстық тілі. Лингвистиканың зерттейтіні-тірі тілдер. Тіл-адам өмірі мен биліктің қайнар көзі.
2.Әрбір тілдің дыбыс жүйесі, сөздік құрамы, грамматикалық құрылысы болады. Тілдің осы аталған әр түрлі жақтарын тіл білімінің тиісті салалары зерттейді.
Тіл білімінің салалары:
- Тілдің дыбыс жүйесі-Фонетика саласы-тіл дыбыстары, яғни фонемалар туралы, тіл-тілдегі дыбыстық ерекшеліктер мен заңдылықтар туралы ілім.
Салыстырмалы-тарихи фонетика | Бір тілдің немесе туыстас тілдердің дыбыстық жайларын, заңдылықтарын диахрондық тұрғыдан зерттеп, ортақ белгілерін, өзгерістерін айқындайды. |
Сипаттама (статистикалық) фонетика | Бір тілдің дыбыстық жүйесін, бүгінгі қалпын синхрондық тұрғыдан сипаттайды |
Экспериментальды фонетика. | Тіл дыбыстарын техникалық құралдар арқылы анатомия-физиологиялық, акустикалық әлеуметтік қызметтері тұрғысынан тексеру. |
Функционалды фонетика | Тіл дыбыстарының қатынас кезіндегі қоғамдық жақтарын тексереді. |
Артикуляторлы фонетика | Тіл дыбыстарының жасалу жолдарын. |
Акустикалық фонетика | Тілдегі дыбыстардың жасалу ерекшекліктерін. |
Жалпы фонетика | Фонетиканың теориялық бөлімі, дыбыстарға тән қасиеттерді зерттеп, тексеру, қыр-сырын ашу әдістері туралы практикалық кеңестер береді. |
- Тілдің сөздік құрамы-Лексикология саласы-тілдің лексикасы және оның тарихи даму заңдылықтары, қызметі туралы ілім.
Сөз проблемаларын зерттеу мақсат-тәсілдеріне қарай | |
Сипаттамалы | |
Тарихи | |
Салыстырмалы-салғастырмалы | |
Зерттеу обьектісіне қарай | |
Жеке нақты лексикология | Бір немесе туыстас тілдердің сөздік құрамын, қазіргі қалпы тұрғысынан зерттейді. |
Жалпы лексикология | Тіл атаулының лексикасына арналған теориялық зерттеу. |
Салалары | |
Семасиология | Сөз мағыналарының қыр-сырын зерттейді.(sema-белгі, семантика-мағына) қол-әскер, мүше, т.б. |
Этимология | Морфемалардың, жеке сөздердің шығу тегі, бастапқы мағынасы,ол мағынаның өзгеруі, дамуы. (etymon-шындық) қылдырықтай болып қалыпты-арық адам, қылдырық-бидайдың қабығы |
Фразеология | Тұрақты сөз тіркестері. |
Ономасиология | Зат немесе құбылыс ұғымының нақты бір сөзбен аталу себебін зерттейді. |
Ономастика | Ат, есім, атаулардың шығуы, қалыптасуы. |
- Тілдің грамматикалық құрылысы-Грамматика саласы-тілдегі сөздерді түрлендіру, өзгерту, тіркестіру, сөйлемдер құрастыру туралы ілім.
Зерттеу материалдарының бағыт-мақсатына қарай: сипаттамалы, тарихи, салыстырмалы.
Типтері: формальді, нормативті, мектеп, логикалық, академиялық
Зерттейтін обьектісіне қарай:
Морфология-тілдегі сөздердің формаларын, сөзге қатысты грамматикалық мағыналарын, тілдегі сөздердің түрленуі, өзгеруі.
Синтаксис-тілдегі сөз тіркестерін, олардың байланысу амал-тәсілдері, сөйлем құрылысы мен жүйесі.Жалпы тіл білімінің ең өзекті, ең негізгі мәселелері:
...