Мүмкіндігі шектеулі балаларды педагогикалық-психологиялық сүйемелдеу

МҮМКІНДІГІ ШЕКТЕУЛІ БАЛАЛАРДЫ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ

А.К.Мустафина

«Өрлеу» БАҰО» АҚ филиалы Қарағанды облысы бойынша

педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты

Резюме

• данной статье рассматривается психолого-педагогические cопровождение инклюзив-ного образования.

Summary. In this article maintenance of inclusive education is considered psycho-pedagogical.

Key words: paradigm, psychological support, inclusive education, subject, psychological health.

Мүгедек балаларды қоғамда әлеуметтендіру қазіргі заманымыздың ең ӛзекті мәселесі болып отыр. Оны шешу жолдары немесе санын азайту бағытындағы жұмыстар әлі де жеткіліксіз. Ата-ана мен мүгедек бала ӛте тығыз байланыста болғандықтан, кейбір отбасы-ның толық ақпараттанбауы және әлеуметтік қызметтің маңызын ата-аналар арасындағы түсінбеушіліктерінің әлі де болса біздің қоғамымызда орын алуы. Басты мақсатымыз – мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың дамуына әлеуметтік факторлардың әсерін зерттеу.

Мүмкіндігі шектеулі балалардың дамуында қазіргі заманға сай моделін құруды басты бағыты – бұл білім беру қызметтерінің сапасын арттыру және қол жетімділігін қамтамасыз ету үшін жағдайларды жасау және педагогикалық-психологиялық сүйемелдеу, кӛмек кӛрсету болып табылады.

Дамуында мүмкіндігі шектелген балаларға білім беру құқығын іске асыру саласындағы негізгі міндеті ретінде олардың психофизикалық ерекшеліктері есебімен кӛрсетілген санаттағы барлық балалардың сапалы білімді алуына жағдай жасау. Мүгедек балалар, денсаулығына байланысты тұрақты немесе уақытша білім беру ұйымдарына баруға мүмкіндігі жоқтар, үйден жеке бағдарлама немесе толық жалпы білім беру бойынша білім алуына қажетті жағдай жасауға міндетті. Орнын келтіретін қозғалыс және басқа реті бұзыл-ған (мысалы, есту, кӛру қабілеті бұзылған), арнайы техникалық жабдықтың пайда болуына байланысты олардың сәтті әлеуметтік интеграция, мүгедектерге сапалы білім алуына мүмкін жасау үшін психологиялық тұрғыдан дайындау жұмыстарын жүргізілуі қажет.

Білім беру үдерісінде оқушылардың психофизикалық дамыту мен мүмкіндігіне байланысты ӛзінің ерекшелігі болуы мүмкін. Осы ерекшеліктерге жататын, біріншіден, білім беру бағдарламасын (жалпы білім беру мектептермен салыстыру бойынша олардың ӛсуі мүмкін) меңгеру мерзімі әр түрлі; екіншіден, оқушылармен (сабақты комбиниралық және үйдегі ұйымдарда ӛткізу мүмкін, яғни сабақтың бір бӛлігі ұйымдарда, бір бӛлігі – үйде ӛткізіледі) сабақты ұйымдастыру ерекшеліктері.

Дамуында ауытқуы бар кӛмекті есептегенде осы балалардың ӛзіне тән ерекшеліктері мен жалпы заңға сәйкестігін ескеретін, мамандандырылған педагогикалық технологиялар мен ерекше психологиялық-педагогикалық жол табу ғана математиканы меңгере алады, педагогикалық түзету институтында математиканы оқыту үрдісін қолдайтын, мамандан-дырылған компьютерлік бағдарламаны жасау тәжірибесіне жол табуды іске асырған және әзірлеген. Ерекше мұқтаждығы бар балаларды оқыту кезеңінде осындай бағдарламаны қолдану міндетінде сипатталған, нақты жағдайды талдауға мүмкіншілік береді және кез келген таңбалы формаларда оны ұсынады. Жағдайдың математикалық ойын ұғынуға кӛмек-тесетін құралы ретінде кӛрнекілік тірегіне еркін дербес қатынас мүмкіншілігін қамтамасыз етеді. Сайып келгенде, компьютерлік технологияны қолдануға әрекет жасауға болады және оқушының белсенді позицияда қалыптастыру мақсатында.

Мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтенуіне әсер ететін факторлардың бірі – оның отбасы екені байқалады. Ата-аналар мен мамандардың бірлесе байланыста болуы – мүмкіндігі шектеулі мүгедек балалардың әлеуметтенуі, олардың жетіліп дамуына

8

ықпал етеді. Мүгедек балалардың толық дамуына оның отбасының психологиялық климаты әсер ететінін жүргізілген тәжірибеден байқадық. Отбасының ӛз қайғысына тұйықталып, мүгедек баласына барынша ұялуына жол бермей, әлеуметтік ортамен үнемі белсенді байла-ныста болуы мүгедек баласының әлеуметтенуіне ғана емес, сондай-ақ қоғамның, ортаның адамгершілік сезімін оятады. Социумдағы әлеуметтік жағдайды зерттеу және оған болжам жасау арқылы отбасы мен мүгедек балаларға әлеуметтік-педагогикалық, психологиялық нақты кӛмек формалары және түрлері ұсынылады. Мүгедек балалардың дамуы мен тәрбие проблемеларын шешуде отбасыларымен серіктестік, әріптестік қарым-қатынастар орна-тылуы әлеуметтендіру жұмысының оңтайлы жүргізілуіне әсерін тигізеді.