Мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық қабілеттерін қалыптастыру

ГЛАВА 1 1.1

Шығармашылық қабілеттерін дамыту проблемасын талдау көбінесе осы ұғымға салатын мазмұнмен алдын ала анықталады. Әдеттегі санада шығармашылық қабілеттер көркем қызметтің әр түрлі түрлеріне қабілеттілікпен, әдемі сурет салу, өлең жазу, музыка жазу және т. б. қабілеттермен теңдестіріледі.

Біз қарастырып отырған ұғым "шығармашылық", "шығармашылық қызмет "ұғымымен тығыз байланысты. Шығармашылық іс-әрекет деп біз адамның жаңа іс – әрекетін түсінеміз, соның нәтижесінде ол жаңа нәрсе пайда болады-бұл сыртқы әлемнің заты немесе әлем туралы жаңа білімге әкелетін ойлауды құру немесе шындыққа деген жаңа көзқарасты бейнелейтін сезім болсын.

Егер адамның мінез-құлқын, оның кез келген саладағы қызметін мұқият қарайтын болсақ, онда қылықтың екі негізгі түрін бөліп көрсетуге болады. Адамның кейбір әрекеттерін жаңғырту немесе репродуктивті деп атауға болады. Мұндай қызмет түрі біздің жадымызбен тығыз байланысты және оның мәні адам бұрын құрылған және қалыптасқан мінез-құлық және іс-әрекет тәсілдерін жаңғыртады немесе қайталайды.

Репродуктивті қызметтен басқа, адамның мінез-құлқында шығармашылық қызмет бар, оның нәтижесі оның тәжірибесінде болған әсерлерді немесе іс-әрекеттерді жаңғырту емес, жаңа бейнелерді немесе іс-әрекеттерді жасау болып табылады. Осы Қызмет түрінің негізінде шығармашылық қабілеттер жатыр.

Осылайша, жалпы түрде шығармашылық қабілеттердің анықтамасы келесідей. Шығармашылық қабілеттер - бұл әр түрлі шығармашылық іс-әрекетті орындау табыстылығын анықтайтын адам сапасының жеке ерекшеліктері.

Шығармашылық элементі адам қызметінің кез келген түрінде болуы мүмкін болғандықтан, тек көркем шығармашылық қабілеттер туралы ғана емес, сонымен қатар техникалық шығармашылық қабілеттер, математикалық шығармашылық қабілеттер және т. б. туралы айтуға болады.

Бұл курстық жұмыста ғылыми, көркем, техникалық және т. б. сияқты шығармашылық қызметтің кез-келген түрін табысты жүзеге асыру үшін қажетті әмбебап шығармашылық қабілеттерін дамыту мәселесі қарастырылады.

1.2

Шығармашылық қабілеттер - көптеген қасиеттердің қорытпасы. Адамның шығармашылық әлеуетінің құрамдас бөліктері туралы мәселе әлі күнге дейін ашық күйінде қалып отыр, бірақ қазіргі уақытта осы мәселеге қатысты бірнеше гипотезалар бар. Көптеген психологтар шығармашылық қызметке, ең алдымен ойлау ерекшеліктерімен байланыстырады. Атап айтқанда, адам интеллектінің мәселелерімен айналысатын танымал американдық психолог Гилфорд шығармашыл тұлғаға дивергенттік ойлау /6, 436/тән екенін анықтады. Ойлаудың осындай түріне ие адамдар қандай да бір мәселені шешу кезінде өзінің барлық күштерін жалғыз дұрыс шешімді табуға шоғырландырмайды, ал мүмкіндігінше көп нұсқаларды қарастыру үшін барлық ықтимал бағыттар бойынша шешімдер іздейді. Мұндай адамдар адамдардың көпшілігі белгілі бір жолмен ғана білетін және пайдаланатын элементтерден жаңа комбинациялар құруға бейім, немесе бір қарағанда ештеңе жоқ екі элементтердің арасындағы байланысты қалыптастыруға бейім. Ойлаудың дивергенттік тәсілі келесі негізгі ерекшеліктерімен сипатталатын шығармашылық ойлау негізінде жатыр:

1. Жылдамдық-идеялардың ең көп санын айту қабілеті (бұл жағдайда олардың сапасы емес, олардың саны маңызды).

2. Икемділік-идеялардың кең алуан түрлілігін айту қабілеті.

3. Түпнұсқалық-жаңа стандартты емес идеяларды тудыру қабілеті (бұл жалпы қабылданған жауаптарда, шешімдерде көрініс табуы мүмкін).

4. Аяқтау-өз "өніміңізді" жетілдіру немесе оған аяқталған көрініс беру қабілеті.

Белгілі отандық зерттеушілер а. Н. Лук шығармашылықтың мәселелерін көрнекті ғалымдардың, өнертапқыштардың, суретшілер мен музыканттардың өмірбаяндарына сүйене отырып, келесі шығармашылық қабілеттерін көрсетеді / 14,6-36/