Бiлiм беру процесiнде оку стратегиясын пайдалану

БІЛІМ БЕРУ ПРОЦЕСІНДЕ ОҚУ СТРАТЕГИЯСЫН ПАЙДАЛАНУ

Орта және жоғары білім беруді дамытудың қазіргі кезеңінде оқыту технологиясына қарағанда оқыту стратегиясына көбірек көңіл бөледі, сонымен қатар технологиялар белгілі бір оқыту стратегиясының құрамдас бөлігі болып табылады. Оқыту стратегиясы білім берудің барлық компоненттерін белгілі бір елдің әлеуметтік-мәдени, саяси-экономикалық детерминанттарымен өзара байланыста, білім беру ұйымының ерекшелігін көрсетуге дейін қамтиды. Оқыту стратегиясының міндеті - білім беру мазмұнын тереңдету, құзыреттерін кеңейту және оқу қызметінің тиісті нәтижелерін жүргізу. "Оқыту стратегиясы" мен "оқыту технологиясы" арасындағы айырмашылық мынада

- біріншісі мына сұраққа жауап береді: "Оқытудың қандай да бір мақсаттарына қол жеткізу үшін біз не істейміз?»;

- екінші – "Оқу мақсаттарына тиімді жету үшін біз қалай әрекет етеміз?»

Стратегияны анықтау - бұл мақсатты әзірлеу, оқыту мазмұнын, оқу мазмұнын игеру процесін, білім алушыларға қолдау көрсету және кері байланысбһты құрастыру. Оқыту стратегиясын таңдау критерийлері ретінде, ең алдымен, мұғалімнің кәсібилігі мен тәжірибесі, яғни мұғалімдердің пәндік-әдіснамалық құзіреттілігінің даму деңгейі, сонымен қатар студенттердің тәжірибесі мен қажеттіліктері, оқу ортасының ерекшелігі, оқыту мақсаты айқындалады.

Оқу стратегияларының келесі принциптері айқындалады:

- белсенді, интеграцияланған, өзін-өзі реттейтін және өзін-өзі басқаратын оқыту;

- білім алушылардың өмірлік тәжірибесіне, қажеттіліктері мен шығармашылығына сүйену;

- рефлексивтілікке және сыни ойлауға бағдарлау;

- сенім мен еркіндікке негізделген оқу үпроцесіндегі интерактивтілік пен ынтымақтастық.

Осылайша, оқыту стратегияларын қолдану білім беру нәтижелеріне қол жеткізу мақсатында білімді тереңдету және құзыреттілікті кеңейту, мектепте де, мектептен тыс жерлерде де білім алушылардың оқу белсенділігін басқару негізінде оқытудың тиімділігін арттыруға ықпал етеді.

Зерттеулер негізінен оқытуға бағытталған дәстүрлі оқыту нәтижесінде академиялық және операциялық білім мен іскерлікті өте жақсы дамытуға болатындығын көрсетеді, ал құзыреттерді дамыту процесі оқу процесіне және белгілі бір оқу стратегияларын таңдауға назар аударуды талап етеді. Сондықтан тиімді оқыту үшін, ең алдымен, педагогикалық тәсілдер, технологиялар, формалар, әдістер, әдістер мен оқыту құралдарын қамтитын оқу модельдерін құра отырып, әртүрлі оқу стратегияларына назар аудару керек.

Білім деңгейіне қарамастан, оқыту стратегиясы оқыту процесін жүзеге асырудың алгоритмі ретінде әрекет етеді (Гуманитарлық технологияларды ескере отырып, педагогикалық білім беруде құзыреттілік тәсілді жүзеге асырудағы білім беру стратегиялары мен технологиялары: Әдістемелік ұсыныстар. - СПб.: РМПУ баспасы. А. И. Герцена, 2008. - 108 б.)

[pic 1]

 Сурет 1. Оқыту стратегиясы

1. Оқыту стратегиясын әзірлеудің бірінші кезеңі - талдау. Талдауға оқыту ортасы, білім алушылар және оқыту міндеттері кіреді. Талдаудың төрт бағытын айқындайды:

1. Білім алушылардың жалпы сипаттамасы: ағымдағы жағдайы, алдыңғы құзыреті, алдыңғы тәжірибесі мен сенімі;
2. Білім алушылардың білімдерінің, іскерліктерінің, дағдылары мен құзыреттерінің бастапқы деңгейі. Жаңа материалды оқу кезінде білім алушылар ең алдымен өздерін жаңа білім мен құзыреттілікке қатысты қарастырады. Дублин осы кезеңдегі білім алушылардың төрт мүмкін болатын жағдайын анықтайды:

Көптеген жағдайда оқытудың басында құнды болып табылатын "саналы қабілетсіздік" жағдайы өзекті болады.

1. Білім алушылар үшін үшін олар оқу мақсаттары мен күрделі оқу міндеттеріне реакция негізінде эмоционалды қатынастарымен және оқуға деген мотивациялық көзқарастарымен айтарлықтай ерекшеленеді.