Императорлық билік дәуіріндегі рим әдебиетінің даму ерекшеліктері

             Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

                  [pic 1]

                                         СӨЖ  

Тақырыбы: «Императорлық билік дәуіріндегі рим әдебиетінің даму ерекшеліктері»

                                                            Орындаған: Кенжешова. Қ

                                                             Тексерген: Оспанова.Г

                                                      2023 жыл

Императорлық билік дәуіріндегі рим әдебиетінің даму ерекшеліктері

Әдебиет пен өнердің өрлеуі Август дәуіріне тән басты ерекшеліктердің бірі . Бұл өрлеу әр түрлі эллиндік әсерлерді жеңу және әдебиет пен бейнелеу өнері саласында өзіндік стильдердің пайда болуымен көрініс тапты. Октавиан Август дәуіріндегі ақындардың шығармалары белгілі бір кезең үшін ғана емес, қазіргі уақыт үшін де үлкен маңызға ие. Сондықтан бұл кезеңді рим әдебиетінің "Алтын ғасыры" деп атауға негіз бар.

Белгілі филолог Покровский М.М "Рим әдебиетінің тарихы" атты еңбегінде бізге Октавианның (Август) Антонийді жеңуі республикадан монархияға бетбұрыс екенін айтады.

Бұл кезеңде әдебиеттің мәні мен рөлі өзгеріп, рим қоғамының көрнекті өкілдерінің айналасында топтастырылған әдеби орталықтар пайда болады. Мұндай орталықтар меценат пен Валерий Мессала үйірмелері болды. Гай Цилиний Меценат принцепстің ең жақын серіктестерінің бірі, бірақ меценат пен оның "үйірмесінің" мүшелері өнерге деген сүйіспеншілікті ғана емес, Меценаттың жеке шығармаларын да оның жазған  ақ өлең үлгісіндегі өлеңдерін де үлгі тұтты. Осыдан - ақ, Меценат үйірмесінің ең ықпалды болғанын аңғаруымызға болады. Меценатқа жақын көрнекті ақындар Вергилий мен Горацийді де тілге тиек еткеніміз жөн.

Сонымен қатар, ақындарға айтарлықтай материалдық қолдау олардың режимге деген адалдығын білдірді. Мемлекет қайраткері, шешен және тарихшы Азиний Поллион көпшілік кітапханасын ұйымдастырды. Мұның бәрі белгілі бір әдеби ағымдардың қалыптасуына ықпал етті. Тамыз ақындарды барлық жағынан қолдады.

Августтың барлық ақындарының арасында Публий Вергилий Марон бірінші орында екені анық. Оның есімі көптеген ғасырлар бойы жоғары дәріптелгені тарихымыздан мәлім. Вергилий римдіктер үшін халық рухының, сана биігінің ұстазы бола білді. Оның шығармалары арқасында кейінгі ұрпақ латын тілінде білімнің кең арнасымен сусындай алды. Вергилий қарапайым итальяндық отбасынан шықса да, Кремона, Медиолана және Рим сияқты қалаларда жоғарғы білім алды. Вергилий оқуын аяқтап, 45 жылы отанына оралады. Алайда, бұл кезең мемлекеттің ішкі тартыстарымен тұспа- тұс келді.  

Филипп шайқасынан кейін триумвирлер ардагерлерді Жер учаскелерімен марапаттауы керек еді; ол үшін олар жерлері тәркіленіп, ардагерлерді қанағаттандыратын 28 итальяндық қаланы анықтады. Бұл тәркілеуге Вергилий жерлері де кірді. Бірақ , бұл кезде Вергилий өзінің әдеби кәсібімен "Буколик" авторы ретінде танымал еді, ал Азиний Поллион, бұл аймақта Антонийдің бір отрядын басқарған болатын және өзіміз білетіндей әдебиетке жаны  жат болмаған ақын патронат болып, мүлік өзіне қайтарылды. Азиний Поллион сол кезде Вергилийді Меценатқа ұсынды. Бірақ көп ұзамай соғыс басталып та кеткен еді.

Квинтилиан: "Варий Вергилийдің өте аз өлең жазуы мүмкін екенін айтады", - деді. Вергилийдің мінезі өте мейірімді және жұмсақ болды. Гораций өз шығармаларында оны "ең жақсы", "жақсы жан", "жақсы адам"деп атайды.

Вергилий, сөзсіз, Италияны игерген патриотизм рухымен және жаңа режимнің идеялық негізі болған ежелгі үлгілерге бағдарлануымен бөлісті.Принципат кезінде Вергилий өзінің әйгілі "Энейда" поэмасын жазды, ол Гастон Бойсье атап өткендей, белгілі бір дәрежеде діни шығарма болды. Эней туралы аңыз ежелгі уақытта Римде танылды. Сулла кезінен бастап көптеген ақсүйектер ұрпақтары Эней мен оның серіктерінен бастау алады. Вергилий осы тенденцияларды біріктіреді: ол Энейді Юлийлердің атасы және Лациядағы римдіктердің саяси күшінің негізін қалаушы ретінде қарастыра білді.