Қызмет көрсету

Қазіргі уақытта қызмет көрсету саласында көп салалы экономикалық қатынастар қалыптасты. Кәсіпкерлік еркіндігі шындыққа айналды. Әр түрлі ұйымдық-құқықтық нысандар мен меншік нысандарының шаруашылық жүргізуші субъектілері құрылады, олар халыққа тұтынушылық қызметтердің кең спектрін ұсынады.

Қызмет көрсету саласы атқаратын функциялардың маңыздылығы, оның гетерогенділігі көрсетілген салаға мемлекеттік әсер ету қажеттілігін де, оның ауқымын, тәсілдерін, құралдарын да анықтайды. Жалпы экономикалық және әлеуметтік-саяси маңызы бар бірқатар критерийлер тұрғысынан негізделген қызмет көрсету саласының жұмысына мемлекеттің ақылға қонымды араласуы, дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей, айтарлықтай оң нәтиже береді.

Дамыған нарық жағдайында қызметтерге сұраныс пен оларды ұсыну мәселесі негізінен еркін бәсекелестік механизмінің әсерінен шешіледі. Сонымен қатар, әлемдік тәжірибе әлемнің бірде-бір елінде нарықтық қатынастарға қандай да бір нысанда мемлекеттің араласуынсыз өтпейді.

Қызмет көрсету аласына мемлекеттік әсер етудің рөлі әрқашан өте үлкен болды. Ол көптеген түрлі басқару құрылымдары мен әсер етудің басқа түрлері арқылы жүзеге асырылды. Барлық өндірістік ресурстарды беру және оларды министрліктер мен ведомстволарға бөлудегі шектеусіз құқықтар негізінде басқару функциялары мен тетіктердің шамадан тыс шоғырлануын байқауға болады. Бұл іс жүзінде қызмет көрсету саласындағы кәсіпорындарды өзін-өзі басқару мүмкіндігінен, өндірістің ең ұтымды құрылымын қалыптастырудан және оған сәйкес материалдық жағынан айырды-нәтижесінде қызмет көрсету мен қызмет көрсету сапасы мен тиімділігін бақылаудың төмендеуіне, белгілі бір қызмет түрлеріне сұраныстың қанағаттандырылмауына, жеке тапсырыстарды орындау көлемінің төмендеуімен, оларды орындау мерзімінің ұлғаюымен және бағаның өсуімен қатар жаппай өндіріс өнімдерінің өсуіне себеп болды.

Нарықтық қатынастардың дамуымен қызмет көрсету саласын мемлекеттік басқару жүйесі өзгеруде. Қызмет көрсету саласын мемлекеттік реттеудің объективті мүмкіндігі экономикалық дамудың белгілі бір деңгейіне қол жеткізумен, өндіріс пен капиталдың шоғырлануымен пайда болады. Бұл мүмкіндікті шындыққа айналдыратын қажеттілік-мемлекет шешуге арналған проблемаларды, қиындықтарды арттыру.

Сондықтан мемлекеттік реттеу басқарушылық шешімдер тұрғысынан өте қажет. Оның аясында экономикалық өсуді ынталандыру, жұмыспен қамтуды реттеу, салалық және аймақтық құрылымдағы прогрессивті өзгерістерді ынталандыру, қызмет көрсету сапасын арттыру және басқа да бірқатар мәселелер шешіледі.

Экономиканы мемлекеттік реттеудің нақты бағыттары, нысандары, ауқымы белгілі бір кезеңдегі елдегі экономикалық және әлеуметтік проблемалардың сипаты мен ауырлығымен анықталады. Мемлекеттік реттеудің ең дамыған тетігі Батыс Еуропаның кейбір елдерінде (Франция, Германия, Нидерланды, Скандинавия елдері, Австрия, Испания), Жапонияда, Азия мен Латын Америкасының бірқатар тез дамып келе жатқан елдерінде