Инклюзивті білім берудің даму тарихы

 Инклюзивті білім берудің даму тарихы

Кіріспе

Инклюзивті білім беру – қоғамдағы әрбір адамды тең дәрежеде біліммен қамтамасыз етуге бағытталған жүйе. Бұл тәсіл түрлі әлеуметтік, экономикалық және физикалық қажеттіліктері бар балалардың білім алуына жағдай жасау арқылы олардың әлеуметтенуін қамтамасыз етеді. Инклюзивті білім берудің тарихы терең тамырлары бар, ол ғасырлар бойы эволюцияланып, қазіргі заманғы білім беру жүйесінің маңызды құрамдас бөлігіне айналды. Инклюзивті білім беру – бұл барлық балалардың, оның ішінде ерекше қажеттіліктері бар балалардың, білім алуын қамтамасыз ететін білім. Инклюзия концепциясының пайда болуы 20 ғасырдың ортасында басталды, және ол әлеуметтік, мәдени, экономикалық және саяси контексттерде дамуымен байланысты.

Ерекше қажеттіліктері бар балаларға қатысты алғашқы көзқарастар

20 ғасырдың басында ерекше қажеттіліктері бар балалар көбінесе арнайы мектептерде оқытылды. Мұндай мектептер балалардың әлеуметтік оқшаулануына алып келді, ал олардың құқықтары жиі ескерілмеді. 1948 жылы БҰҰ-ның Адам құқықтары декларациясы қабылданғаннан кейін, білім беру құқығының универсалдығы туралы пікірлер дами бастады.Инклюзивті білім берудің негіздері XX ғасырдың басында қаланды. 1900 жылдардың басында арнайы мектептер мен мекемелер ашылып, мүгедек балаларды қоғамнан оқшаулауға бағытталған саясат жүзеге асты. Дегенмен, 1950-1960 жылдары бұл көзқарас өзгерді. Психология мен педагогика ғылымындағы жаңа зерттеулер инклюзивті білім берудің пайда болуына ықпал етті. 1975 жылы АҚШ-та «Барлық балалар үшін білім беру туралы заң» қабылданды, бұл заң мүгедек балалардың жалпы білім беру жүйесіне қатысуын қамтамасыз етті.

Инклюзияның қалыптасуы

1970-80 жылдары инклюзивті білім беру концепциясы қалыптаса бастады. АҚШ-та «Инвалидтерді білім беру туралы заң» (IDEA) 1975 жылы қабылданды, бұл ерекше қажеттіліктері бар балалардың жалпы білім беру жүйесіне интеграциялануын қамтамасыз етті. Бұл заңның нәтижесінде, мектептерде инклюзивті әдістемелер мен бағдарламалар енгізіле бастады.

Халықаралық деңгейде даму

1980 жылдардың соңында және 1990 жылдардың басында инклюзивті білім беру мәселесі халықаралық деңгейде қолға алынды. 1994 жылы Бразилияда өткен Саламанка конференциясында инклюзивті білім берудің маңызы мен қажеттілігіне ерекше назар аударылды. Конференцияда қабылданған декларацияда инклюзивті білім беруді дамыту қажеттілігі және мектептерде әртүрлі қажеттіліктері бар балаларды қабылдауға дайын болу қажеттілігі атап көрсетілді.1990 жылы Жалпы білім беру үшін Таяу Шығыс және Солтүстік Африкадағы білім министрлері инклюзивті білім беру концепциясын қабылдады. 1994 жылы Тәуелсіздік және білім беру мәселелері бойынша Дүниежүзілік конференцияда инклюзияны қолдайтын мәлімдеме қабылданды. Бұл халықаралық құжаттар инклюзивті білім берудің принциптерін кеңейтті, әр елдің білім беру жүйелерін инклюзияға бағыттауға мүмкіндік берді.