Аминоқышқылдар алмасуының арнайы жолдары

Орындаған: Аяпбергенова Аделя

Топ:Тфп 2-002

Тақырыбы 16:  Аминоқышқылдар алмасуының арнайы жолдары.

1 ЕСЕП

Науқаста алмалардың кейбір сортын және жаңғақ жегенде көзінің қызарып және денесінің қышынуы байқалған. Зерттеу барысында пациенттің қанында гистаминнің мөлшері жоғарлағаны анықталды 1000 ммоль/л (қалыптысы 180–900 ммоль/л). Басқа көрсеткіштер қалыпты.

          Қанда гистаминнің мөлшерінің жоғарлауының себебі және осындай жағдайда қандай препараттар қолдану керек?

          Сұраққа жауап беріңдер:

          а) гистамин түзілу реакциясын, сигнал берілу механизмін, ағзада атқаратын қызметін жазыңдар;

          б) қандай ауруларда қанда гистаминнің мөлшері жоғарлауы мүмкін?

          в) адам ағзасының қандай жасушаларынан гистамин өндіріледі?

ЖАУАП:

Гистамин  мастикалық жасушаларда гистидиннің декарбоксилденуімен түзіледі.

а) Ағзада гистамин табиғи лиганд қызметін атқаратын арнайы рецепторлар бар. Қазіргі кезде гистаминдік (Н) рецепторлардың 3 топшасы бар: Н1-, Н2- және Н3-рецепторлар. Перифериялық H1 рецепторларының қозуы бронхтардың, ішек бұлшықеттерінің спастикалық жиырылуымен және басқа құбылыстармен бірге жүреді. Асқазан бездерінің секрециясының жоғарылауы Н2 рецепторларының қозуына тән. Олар сонымен қатар жатырдың, ішектің және қан тамырларының тегіс бұлшықеттерінің тонусын реттеуге қатысады. Н1 рецепторларымен бірге Н2 рецепторлары аллергиялық және иммундық реакциялардың дамуында рөл атқарады. Н2 рецепторлары орталық жүйке жүйесінде қозуды қамтамасыз етуге де қатысады. Соңғы уақытта гистаминнің орталық әсер ету механизмінде Н3 рецепторларын ынталандыруға үлкен мән берілді.

Гистаминнің биологиялық әсері:

• асқазан сөлінің, сілекейдің бөлінуін ынталандырады (яғни ас қорыту гормонының рөлін атқарады)

• капиллярлардың өткізгіштігін арттырады, ісінуді тудырады, қан қысымын төмендетеді (бірақ бассүйек ішіндегі қысымды арттырады, бас ауруын тудырады);

• өкпенің тегіс бұлшықеттерін азайтады, тұншығуды тудырады;

 • қабыну реакциясының қалыптасуына қатысады;

 • тамырлардың кеңеюін, терінің қызаруын, тіндердің ісінуін, аллергиялық реакцияны тудырады;

• нейротрансмиттер қызметін атқарады;

• ауырсынудың медиаторы қызметін атқарады.

б) Аллергиялық реакциялар қандағы гистамин концентрациясын арттырады. Тін зақымдалғанда (шок, күйік) гистамин қанға бөлінеді.

в) Организмде гистамин барлық ұлпаларда болады және негізінен мастикалық жасушалардың метахроматикалық түйіршіктерінде және базофилді лейкоциттерде (базофилдерде) сақталады. Бұл жасушаларда ол белсенді емес байланысқан күйде болады және жасуша тиісті сигналды қабылдағанда босатылады.

2 ЕСЕП

Хартнуп ауруы – триптофан алмасуының тұқымқауалаушы ферментопатия. Ауру аминоқышқылдарды ащы ішектің бүрлерінен тасымалдаушылардың құрылымының ақаулығынан және триптофан және оның алмасу өнімдерінің бүйректегі реабсорбциясының бұзылысынан болады. Көрінісі мишық атаксиясы, терінің пеллагра тәрізді бұзылысы, аминоацидурия, несепте индикан және индольды қосылыстардың болуы сияқты бұзылыстармен байқалады. Науқас ағзасында триптофан жетіспеушілігінен биогенді аминдер және бір витаминнің түзілуі бұзылады. [pic 1]

Сур. Триптофаннан кейбір биологиялық белсенді қосылыстардың түзілуі

Келтірілген науқаста адам өміріне маңызды қандай процесстер бұзылған?

          Жауап беру үшін:

          а) серотонин синтезінің схемасын жазыңдар, ол қандай гормонның алғы заты болады;

          б) триптофаннан түзілетін витаминді атаңдар;

          в) қандай коферменттің құрамында болады;

ЖАУАП:

          а) Серотонин – кең әсер ету спектрі бар биологиялық белсенді зат. Ол тегіс бұлшықеттердің жиырылуын ынталандырады, қан тамырларын тарылтатын әсерге ие, қан қысымын, дене температурасын, тыныс алуды реттейді, антидепрессант әсері бар, мелатонин гормонның алғы заты болып саналады. Мелатонин – организмдегі зат алмасудағы күнделікті маусымдық өзгерістерді реттейтін және репродуктивті функцияны реттеуге қатысатын гормон; ұйқы/ояу күйлерін реттейді.