Аминқышқылдарының маңызы және оларды қолдану сфералары

Жоспар

Кіріспе

1.Аминқышқылдарының маңызы және оларды қолдану сфералары

2.Микробиологиялық синтезбен алынатын аминқышқылдарының продуценттері

3.Өндірістік лизин алудың бір және екі сатылық әдісі

4.Глутамин қышқылы, триптофан алу өндірісі

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

   Аминқышқылы – бір немесе бірнеше амин тобынана NH2  тұратын карбонды қышқылдар , олар табиғатта кеңінен таралған. Олар табиғи ақуыздардың құрлымдық элементті болып табылады. Аминқышқылдарының жалпы формуласы RCH (NH2) COOH (пролин мен оксипролиннен басқа).

        1.АМИНҚЫШҚЫЛДАРЫНЫҢ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫ         ҚОЛДАНУ СФЕРАЛАРЫ

        Ақуыз құрамына кіретін  20 аминқышқылдарының 8-і адам мен жануардың организмінде синтезделмейді, сондықтан оларды алмастырылмайтын  аминқышқылдары деп атайды. Оған фенилаланин, изолейцин, лейцин, лизин, метионин, треонин, триптофан және валин жатады. Алмастырылмайтын аминқышқылдарының біреуінің жетіспеуі организмдегі зат алмасу үрдісінің күрделі бұзылуына әкеліп соқтырады, содан организмнің өсуі мен дамуы бояулайды.

        Тағамның құндылығын жоғарлату үшін тағам өнімдерін алмастырмайтын аминқышқылдарымен байыту қажет. Жануарлар рационына 10 % мөлшерінде жетіспейтін аминқышқылдарын енгізсе азықтық ақуыздың бағалылығы 2 есе жоғарылайды. Қазіргі уақытты азықтық байытуға көптеген елдерде лизинді кеңінен қолдануда.  

        Ауылшараушылығынан басқа аминқышқылдарын ең басты тамақ өнеркәсбі қажет етеді. Аминқышқылдары азықтық өсімдік өнімдерінің қоректік балылығын жоғарылататын  байытушы ретінде қолданылуы мүмкін, сонымен қатар дәмдеуіш ретіндеқолданылуы мүмкін, өйткені ол белгілі бір аромат пен дәм бере алады.

        Ауыл шаруашылығындағы амин қышқылдары негізінен азық қоспалары ретінде пайдаланылады. Көптеген өсімдік ақуыздарында жеткілікті мөлшерде ақуыз бар. Лимон, лейцин, метионин, треонин, триптофан ауыл шаруашылығы жануарларына арналған жемге қосылады. Метионин, глутамин қышқылы мен валинді амин қышқылдары өсімдіктерді аурулардан қорғау үшін қолданылады, ал гербицидтік әсері бар аланин мен глицин арамшөптерді бақылау үшін қолданылады.

        Аминқышқылдары микробиологиялық индустрияда мәдениет ортасын және реагенттерді дайындау үшін қолданылады.

        Тамақ өнеркәсібінде аминоқышқылдар хош иістендіргіштер ретінде қолданылады.

        Лизин, триптофан және метиониннің осы амин қышқылдарының құрамында жетіспейтін тағамға ең маңызды қосындылары. Глютамин қышқылын және оның тұздарын бірқатар өнімдерге қосу оларға тамақ өнеркәсібінде жиі қолданылатын жағымды ет дәмін береді.

        Глютамин қышқылының натрий тұзы (monosodium glutamate) «тағамдық қоспасы E621» немесе «дәмді күшейткіш» ретінде белгілі. Глутамин қышқылы мұздату мен консервілеудің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Глицин, метионин және валиннің болуына байланысты, тағамды жылу өңдеу кезінде нан және ет өнімдерінің ерекше дәмін алуға болады. Аминқышқылдары цистеин, лизин және глицин антиоксиданттар ретінде пайдаланылады, олар бірнеше дәрумендерді тұрақтандырады, мысалы аскорбин қышқылы; Липидтердің тотығуын тежейді.

        Глицин алкогольсіз сусындар мен дәмдеуіштерді өндіруде қолданылады. Амин қышқылдары спорттық тамақтанудың құрамдас бөлігі болып табылады (өндірісте, әдетте, валин, лейцин, изолезин, аланин, лизин, аргинин және глутамин), сондай-ақ дене шынықтыру және фитнеспен айналысатын адамдар қолданылады

        2.МИКРОБИОЛОГИЯЛЫҚ СИНТЕЗБЕН АЛЫНАТЫН         АМИНҚЫШҚЫЛДАРЫНЫҢ ПРОДУЦЕНТТЕРІ

        Табиғи  ақуыз гидролизатынан бөліп алу.

        Табиғи ақуыз гидролизін қышқылмен, сілтімен немесе ферменттің көмегімен жүргізуге болады. Бірақ бастапқы шикізаттың (ет өндірісінің қалдықтары, жұмыртқа ақуызы, сүт казейні және т.б.) қымбат болу мен тапшылығы, сонымен қатар аминқышқылдарының бөлінуі мен тазалануының қиындығы – бұл әдісті кеңінен қолдануға мүмкіндік бермейді.