Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары: оксидтер, қышқылдар, негіздер, тұздар

№ 2 дәріске СОӨЖ

Бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластары: оксидтер, қышқылдар, негіздер, тұздар.

 Химия- заттарды және олардың бір-біріне айналу заңдылықтарын знрттейтін жаратылыстану ғылымы. Зерттелетін нысаныга қарай химия екі топқа бөлінеді:

органикалық химия;

бейорганикалық химия.

Табиғатта кездесетін бейорганикалық заттар алуан түрлі. Бейорганикалық химия барлық қалған химиялық элементт

Оксидтер;

 Қышқылдар;

  Негіздер;

 Тұздар.

Оксидтер. Оксидтер дегеніміз-екі элементтен құралып, бірі оттек болып келетін күрделі заттар. Оксидтер үшке бөлінеді: негіздік оксидтер; қышқылдық оксидтер; екідайлы ( амфотерлі) оксидтер. Оксидтер тұз түзетін және тұз түзбейтін оксидтер болып екіге жіктеледі. Тұз түзбейтін оксидтерге: N2O; NO; CO оксидтері жатады. Тұз түзетіндерге: негіздік; қышқылдық; екідалы оксидтер жатады.

Оксидтер түрлі салада кеңінен қолданылады. Күкіртті газдың SO2 жүнді, жібекті ағартуда жеміс-жидектерді консервілеп оны сақтауда, қоймаларды зиянкестерден тазартуда алатын орны ерекше. Көмірқышқыл газы CO2 тамақ өнеркәсібінде, өрт сөндіруде құрғақ мұз ретінде кеңінен қолданылады. Ал су H2O ( сутек оксиді) адам өмірінде ереше маңызға ие.

Қатты күйген кремний оксиді SiO2 шыны, кәрлен алуда, ал негіздік оксидтер көбінесе бояу алу үшін қажет, мысалы, ZnO ақ бояу, Sr2O3 жасыл бояу алудың негізгі құрам бқлігі болып табылады. Кальций оксиді CaO құрылыста байланыстырушы зат ретінде, цемент және түрлі тұздар алуға көп қолданылады.

 Қышқылдар дегеніміз- сутек атомы мен қышқыл қалдығынан тұратын қосылыстар. Мысалы, HCl тұз қышқылы, H2SO4 күкірт қышқылы, т.б. Қышқылдар құрамындағы сутек атомдары металға ауыстыра алатын күрделі заттар. Құрамындағы сутектің санына қарай қышқылдар бір-, екі- және үшнегізді болып бөлінеді.Құрамында оттек болу немесе болмауына қарай оттекті және оттексіз болып та бөлінеді. Қышқылдар түзетін қосылыстардың негізі бейметалдардан басталады. Қышқылдық оксидтер суда еріп, оттекті қышқыл түзеді. Қышқыл ерітіндісін анықтау үшін лакмус пен метилоранж индикаторларын пайдаланады.