Оқушының мотивациясын жетілдіру

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Реферат

Тақырыбы: «Оқушының мотивациясын жетілдіру»

Орындаған: Өтеуова Гүлжанат

  Тексерген: Қудушева Нұрғайша

          Тобы: МЕК 216

Алматы, 2022

Жоспары:

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім:

1. Мотивация. Мотивация түрлері
2. Мұғалім мен оқушы байланысы
3. Мұғалім қателігі
4. Оқушы мотивациясы

1. Қорытынды
2. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі  

Қазіргі мектепте оқу мотивациясы туралы мәселені асыра айтпай-ақ қойсақ болады, өйткені мотив белсенділік көзі болып табылады. Бастауыш мектеп жасы білімге деген ынтаның, қабілеттіліктің негізін қалауға қолайлы, өйткені, ғалымдар адам қызметінің нәтижесі 20-30% интеллектке, ал 70-80% мотивке байланысты деп есептейді.

Мотивация дегеніміз не? Ол неге байланысты? Неліктен бір бала қуанышпен, екіншісі немқұрайлылықпен оқиды?
Мотивация – жеке мақсаттарға жету үшін өзін және басқаларды әрекетке ынталандыру. Мотивсіз немесе әлсіз мотивпен әрекет не мүлде жүзеге аспайды, не өте тұрақсыз болып шығады. Сондықтан бүкіл оқу процесі балада білімге деген қарқынды және ішкі мотивацияны, қарқынды ақыл-ой еңбегін ояту маңызды. Мектеп оқушыларының оқуында жақсы жетістікке жету үшін оқуды қалаулы үрдіске айналдыру қажет.

Ал енді мотивация түрлеріне тоқталып өтейік.

Мотивация түрлері:
а) Оқу әрекетінен тыс мотивация
«Теріс» - бұл оқушының сабақ алмаған жағдайда туындауы мүмкін, яғни қолайсыздықтар мен қиыншылықтарды сезінуінен туындаған мотивтері.
ә) Когнитивтік мотивация
Бастауыш сыныптарда кез келген оқу пәнін оқуға деген терең қызығушылық сирек кездеседі, бірақ жақсы оқитын балалар әртүрлі, соның ішінде ең қиын пәндерге тартылады.
Егер бала оқу процесінде бір нәрсені білдім, бірдеңені түсіндім, бірдеңе үйрендім деп қуана бастаса, онда оқу іс-әрекетінің құрылымына сәйкес келетін мотивация қалыптасады деген сөз. Өкінішке орай, үлгерімі жақсы оқушылардың арасында да оқу-танымдық мотивтері бар балалар өте аз.
Адам осы білімнің өзі үшін қандай да бір мағынаға ие болғанда ғана біліммен толығады. Мектеп міндеттерінің бірі – пәндерді баланың өзі оқып, есте сақтағысы келетіндей қызықты әрі жанды етіп оқыту. Тек кітаптан және әңгімеден үйрену өте шектеулі. Нақты жағдайда оқытылатын пән әлдеқайда тереңірек және тезірек түсініледі.
б) Табысқа жетуге ынталандыру.
Оқу үлгерімі жоғары балаларда жетістікке жету үшін айқын мотивация – тапсырманы жақсы, дұрыс орындауға, қалаған нәтижеге жетуге деген ұмтылыс байқалады. Бастауыш мектепте бұл мотивация жиі басым болады. Табысқа жету мотивациясы танымдық қызығушылықтармен бірге ең құнды мотив болып табылады, оны престижді мотивациядан ажырата білу керек.
в) Престижді мотивация
Престижді мотивация өзін-өзі бағалауы және көшбасшылыққа бейімділігі жоғары балаларға тән. Ол оқушыны сыныптастарынан жақсы оқуға, олардың арасында ерекшеленуге, бірінші болуға шақырады.
Егер жеткілікті түрде дамыған қабілеттер престижді мотивацияға сәйкес келсе, ол өзінің тиімділігі мен еңбекқорлығының шегінде ең жақсы білім беру нәтижелеріне қол жеткізетін озат оқушыны дамытудың қуатты қозғалтқышына айналады. Индивидуализм, қабілетті құрбыларымен үнемі бәсекелестік, басқаларды елемеу мұндай балалардың жеке басының моральдық бағытын бұзады.
Егер престижді мотивация орташа қабілеттермен үйлессе, әдетте бала түсінбейтін терең өз-өзіне күмәндану, шағымдардың шамадан тыс деңгейімен бірге сәтсіздік жағдайларында зорлық-зомбылық реакцияларына әкеледі. Яғни, мотивацияның да теріс әсері болуы мүмкін.
г) Сәтсіздікке жол бермеу үшін мотивация
Үлгерімі төмен оқушыларда престижді мотивация қалыптаспайды. Жетістікке жету мотивациясы, сондай-ақ жоғары баға алу мотиві мектепті бастауға тән. Бірақ осы уақытта да екінші тенденция айқын көрінеді - сәтсіздікке жол бермеу мотивациясы. Балалар төмен баға әкелетін салдардан - мұғалімнің наразылығынан, ата-аналардың санкцияларынан аулақ болуға тырысады.
Бастауыш мектептің соңында артта қалған оқушылар көбінесе табысқа жету мотивін және жоғары баға алу мотивін жоғалтады (бірақ олар мақтауға үміт артады), ал сәтсіздіктен аулақ болу мотиві айтарлықтай күш алады. Мазасыздық, нашар баға алудан қорқу оқу іс-әрекетіне жағымсыз эмоциялық бояу береді. Үлгерімі төмен үшінші сынып оқушыларының төрттен бір бөлігі дерлік оларда осы мотивтің басым болуына байланысты оқуға теріс қарайды.

Мотивация оқу процесінің өнімділігіне ең көп әсер етеді және оқу іс-әрекетінің табыстылығын анықтайды. Оқу мотивтерінің болмауы міндетті түрде оқу үлгерімінің төмендеуіне, жеке тұлғаның деградациясына, ең соңында жасөспірімдердің құқық бұзушылық жасауына әкеледі.