Сейсмобарлауда қолданылатын термин сөздер

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СӘТБАЕВ УНИВЕРСИТЕТІ

ИГНиГД институты

Геофзика кафедрасы

[pic 1]

ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы: Сейсмобарлауда қолданылатын термин сөздер

Оқытушы: Музаппарова А.Б

Студент: Мұқамбетова А.Ж

Мамандығы: 6В07201                                                                

1. Сейсмоқабылдағыш: сейсмикалық тербелістерді сезетін және оларды электрлік бағытқа түрлендіретін құрылғы
2. Гидрофон:(грек тілінен ὕδωρ «су» + φωνή «дауыс», «дыбыс») — су астында дыбыс пен ультрадыбысты қабылдауға арналған құрылғы, арнайы микрофон.
3. Сейсмостанция: аумаққа таралған сейсмологиялық қабылдағыштары бар кешен және сейсмикалық белсенділікті тіркейтін тіркеу станциясы.
4. Интерференция: екі немесе одан да көп когерентті толқындардың бір-біріне қабаттасқан кезде пайда болатын амплитудасының өзара ұлғаюы немесе кемуі.
5. Сейсмикалық толқын: Геологиялық ортадағы серпімді толқын
6. Годограф: Сейсмикалық толқынның жүру уақытының қозу және қабылдау нүктелері арасындағы қашықтыққа тәуелділігі
7. Амплитуда:тербелмелі немесе толқындық қозғалыстағы айнымалының орташа мәннен орын ауыстыруының немесе өзгеруінің ең үлкен мәні
8. Фаза:тербелмелі процестердің әрбір уақыт мезетіндегі күйін анықтайтын шама.
9. Свертка:f және g функцияларында қолданылғанда корреляция функциясына сәйкес үшінші функцияны қайтаратын функционалдық талдаудағы операция
10. Деконволюция: свертканың кері әрекеті болып табылады. Деконволюция сигналдар мен кескіндерді өңдеуде және басқа инженерлік және ғылыми қолданбаларда кеңінен қолданылады.
11. Жердің сейсмикалық белдеулері :бұл планетаның литосфералық тақталарының бір-бірімен жанасатын жерлері.
12. Сейсмикалық сигнал:сейсмикалық мәліметтерді тасымалдаушы сигнал
13. Сейсмикалық трасса:серпімді толқын қоздырғаннан кейін белгілі бір уақыт ішінде қабылдау нүктесінде жазылған сейсмикалық сигналдар жиынтығы
14. Сейсмограмма:сейсмикалық трассада  топтастырылған сейсмикалық іздердің жинағы
15. Профиль:Сейсмикалық барлау жүргізілетін жер бетіндегі сызық
16. Изонормаль:Сейсмикалық беттің жаңғырық тереңдіктері бірдей нүктелерді қосатын картадағы сызық
17. Сейсмикалық барлау: Жер қыртысының геологиялық құрылымын зерттеу, ондағы серпімді толқындардың таралуын зерттеу.
18. Импульстік сейсмикалық: серпімді толқындардың импульстік қоздырғышын қолданатын сейсмикалық барлау.
19. Сейсмикалық вибрация: серпімді толқындардың діріл қозуын пайдалана отырып сейсмикалық барлау
20. Сейсмикалық толқын: жер қойнауындағы серпімді толқын
21. Сейсмикалық ақпарат: жер қыртысының зерттелген аймағындағы сейсмикалық толқындардың кинематикалық және динамикалық сипаттамалары туралы ақпарат.
22. Сейсмикалық сигнал: сейсмикалық ақпаратты тасымалдайтын сигнал
23. сейсмикалық із: серпімді толқынның қозуынан кейін белгілі бір уақыт ішінде қабылдау нүктесінде жазылған сейсмикалық сигналдардың жинағы.
24. Виброграмма: серпімді толқындардың діріл қозуы нәтижесінде алынған сейсмикалық сигналдарды тіркеу нәтижесінде алынған бастапқы сейсмограмма.
25. Момент белгісі (қозу): серпімді толқынның қозу басталған сәтін білдіретін сейсмограммада жазылған сигнал.
26. Тік уақыт белгісі: жарылыс саңылауының аузында орналасқан геофонға тікелей сейсмикалық толқынның келген сәтін білдіретін сейсмограммада жазылған сигнал.
27. Бойлық (сейсмикалық) толқын; Р-толқыны: Алдыңғы жағында ортаның бөлшектері таралу бағытында тербелетін сейсмикалық толқын.
28. Көлденең (сейсмикалық) толқын: Алдыңғы жағында ортаның бөлшектері таралу бағытына перпендикуляр бағытта тербелетін сейсмикалық толқын.
29. Конверсияланған (сейсмикалық) толқын: геологиялық ортада жолдың бір бөлігін Р толқыны түрінде, жолдың бір бөлігін S толқыны түрінде өтетін сейсмикалық толқын.
30. Тура (сейсмикалық) толқын: қозғалыстың ең аз уақытының траекториясы бойынша қозу және қабылдау нүктелері арасында біртекті немесе градиентті ортада таралатын монотипті сейсмикалық толқын.
31. Беттік (сейсмикалық) толқын: жер қойнауының беті бойынша немесе екі жер қойнауы арасындағы шекара бойымен таралатын сейсмикалық толқын.
32. Рэлей толқыны: тік жазықтықта поляризацияланған қатты ортаның бос беті бойымен таралатын интерференциялық толқын.
33. Құлаған (сейсмикалық) толқын: геологиялық ортаға тереңдіктегі көзден таралатын сейсмикалық толқын
34. Көтерілетін (сейсмикалық) толқын: геологиялық бөлімшенің шекарасынан жоғары қарай таралатын сейсмикалық толқын.
35. Шағылған (сейсмикалық) толқын: әр түрлі акустикалық қаттылықтары бар геологиялық орталардың интерфейсінен шағылған сейсмикалық толқын
36. Сынған (сейсмикалық) толқын; таралатын толқын: екі геологиялық ортаның шекарасында сынған сейсмикалық толқын
37. Ығысу толқыны: сейсмикалық толқын сыну шекарасында түскен толқын оған критикалық бұрышпен жақындаған кезде пайда болатын сейсмикалық толқын
38. Басты толқыны: ығысу толқыны оның бойымен таралу кезінде сыну шекарасын жабатын жер қойнауында пайда болатын сейсмикалық толқын
39. Сынған (сейсмикалық) толқын: қисық сызықты таралу сәулелері бар градиенттік ортадағы сейсмикалық толқын
40. Дифракциялық (сейсмикалық) толқын: ортаның өткір біртекті емес жерлерінде түзілетін және біртекті ортада сфералық немесе цилиндрлік фронты бар сейсмикалық толқын
41. Жазық (сейсмикалық) толқын: жазық фронтпен сипатталатын сейсмикалық толқынның математикалық көрінісі
42. Жай (сейсмикалық) толқын: Сәулелердің белгілі бір үлгісімен анықталатын сейсмикалық толқын
43. Толық (сейсмикалық) толқын: интерференция нәтижесінде пайда болған сейсмикалық толқын, кинематика бойынша жақын годографтар, қарапайым толқындар
44. Тұрақты (сейсмикалық) толқын: тұрақты пішінімен сипатталатын сейсмикалық толқын
45. Микросейсмалар: жел, ағаш тербелісі, көлік қозғалысы, өнеркәсіптік қондырғылар және басқа факторлар әсерінен болатын топырақтың біркелкі емес серпімді тербелісі.
46. Сейсмикалық толқынның жұтылуы: геологиялық ортада сейсмикалық толқынның таралуы кезінде деформациялық энергияның жылу энергиясына айналуы.
47. Шағылу коэффициенті (сейсмикалық толқынның): шағылған толқын амплитудасының түсетін толқын амплитудасына қатынасына тең шама.
48. Өткізу коэффициенті (сейсмикалық толқын): Берілген толқын амплитудасының түскен толқын амплитудасына қатынасына тең шама.
49. Әлсіреу коэффициенті (сейсмикалық толқын): геологиялық ортадағы сейсмикалық толқынның бір қашықтыққа таралу амплитудасының өзгеруін сипаттайтын шама.
50. Уақыт өрісі: сейсмикалық толқынның таралу уақыты бірдей беттердің кеңістікте таралуы