Жанғыш газдар

Жанғыш газдар

Газ жалынымен пісіру өндірісінде жанғыш газдар есебінде ацетелен, сутегі, кокс газ, пропан, бутан, пропан-бутан және т.б. газдар, сонымен бірге бензин және керосин булары қолданылды.

        Газбен пісіру және кесу жұмыстарында ацетелин кеңінен қолданылады.

        Ацетиленнің оттек қоспаымен жанғандағы жалынының қызуы 3150 ˚С-қа дейін көтеріледі.

        Ацетелин көміртегі мен сутегінің химиялық қоспасы болып табылады. Ацетилен – түссіз, ауадан сәл жеңілдеу және сарымсақ иісті газ.

        Қалыпты атмофералық қысымда және 20 ˚С температурада ацетиленнің 1 м3 көлемінің массасы 1,09 кг болды.

        1 кг ацетилен ірігенде 837,6 кДж жылу бөледі. Қысыма және құрамының тазалығына байлнысты, ол 240...630 ˚С температурада өзлігінен жанады.

        Қысым көбейген сайын, оның  өздігінен жану температурасы төмендетеді.

        Ацетиленнің ішінде басқа заттардың болуы оның жанасу бетінің аумағын үлкейтеді, сөйтіп оның өздігінен жану температурасын төмендетеді.

        Ацетилен жарылғанда қысым мен температура күрт күшейіп, үлкен бақытсыздық әкелуі мүмкін.

        Қалыпты жағдайдағы ацетиленнің 2,2...81%-дық көлеміне, 2,3...93%-дық оттек көлемі сәйкес келсе, жарылу мүмкіндігі өте жоғары болады. Мыс тотығы да ацетиленнің өздігінен жануын төмендетеді.

        Бірақ белгілі бір шамада ацетилен мыспен химиялық реакцияға түсіп, жарылу мүмкіндігін жақындатады. Сондықтан ацетилен жабдықтарында, құрамындағы мыс мөлшері 70%-дан жоғары мыс қорытпаларынан жасалған тетікті пайдалануға болмайды.

        Ацетиленді екі жолмен алады: кальций карбидінен және табиғи  газдардын, мұнайдан, көмірден және т.б.

         Негізінен ацетиленді кальций карбидінен алады. Калцьий карбиді кальций көміртегімен химиялық қоспас (CaC2)7

        Оны арнаулы пештерде 1900...2300 ˚С температурады сөндірілмеген известь пен коксты болқытып алады.

        Пеште CaO+3C=CaC2+CO реакция жүреді. Пештегі еріген кальций карбидін арнаулы астауға құйып салқындатады. Ол қатқан соң, оны 2х8, 8х15, 15х25, 25х80, 50х80 мм өлшеммен майдалап сұрыптайды (сорттайды). Содан соң, арнаулы 40,80,100,130 кг-дық болат бөшкелерге салып, ауызын мұқият жабады. Себебі, кальций карбиді ылғалды қатт таратады.

        Ацетилен (C2H2) – көміртегі мен сутегінің химиялық қоспасы. Оны арнаулы ацетилен генераторларында сумен қосып іріту арқылы алады.

        Кальций кардиді сумен реакцияға түскенде көп жылу бөлінеді. Реакция былай CaC2+2H2O=C2H2+Ca(OH)2+Q↑  жүреді.

        1 кг кальций карбиді суда ірігенде, шамамен 235...285 л C2H2 бөлінеді.

1 кг CaC2-ді іріту үшін 0,562 л су керек. Бірақ күнделікті жұмыста 1 кг кальций карбидін іріту үшін 7...18 л су пайдаланады. Кальций карбидінің суда іру жылдамдығы оның тастарының мөлшеріне байланысты. Оның майдалары тез ериді. Мысалы, 8х15 мм 13 минутта іриді.

Ірілігі 2 мм-ден кіші кальций тастарның шаңын арнаулы ацетилен генераторында пайдаланады. Ірі кальций карбидімен жұмыс істейтін генераторында пайдаланады. Ірі кальций карбидімен жұмыс істейтін генераторларда, олар тез іріп, үлкен жарылыс жағдайына әкеліп соқтыруы мумкін.