Саясаттанудың негізгі парадигмаларын салыстырмалу талдау

Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

Факультеті “Медицина және денсаулық сақтау”

Кафедрасы “Іргелі медицина”

СӨЖ

Тақырыбы: “Саясаттанудың негізгі парадигмаларын салыстырмалу талдау”

Орындаған: Темирболатова А. С.

Тексерген: Мұсатаев С. Ш.

Алматы, 2023

ЖОСПАР

Кіріспе                                                                                                      3

1. Парадигма. Саясаттану парадигмалары                                           3

2. Теологиялық парадигма                                                                     5

3. Натуралистік парадигма                                                                     6

4. Әлеуметтік-центристік парадигма                                                    7

Қорытынды                                                                                              9

Қолданылған әдебиеттер тізімі                                                            10

КІРІСПЕ

"Саясат" термині ежелгі Грецияда (грек т.. polis - қала) және бастапқыда мемлекеттік басқарудың әртүрлі формаларын білдірді. Сонымен, саясатты зерттеуге арналған алғашқы жұмыстардың бірі Аристотельдің "La politika" трактаты сөзбе-сөз: "мемлекетке қатысты нәрсе" деп аударылады. Кейіннен саясаттың көптеген мағыналары бекітілді: саласы, мінез-құлық пен іс-әрекет желісі, реттеу тәсілі, адами қатынастардың сипаты және т. б. Білімнің әр түрлі салалары арқылы алынған саясаттың қасиеттері мен мәні туралы идеялар жинақталғандықтан, оның көптеген типологиялары, жіктелімдері мен бағалаулары жасалғандықтан, саяси шындықты түсінуді әртараптандырып қана қоймай, көбінесе ондағы маңызды нәрсені бөліп көрсету мүмкіндігін бұғаттайтын "ақпараттық шок" үшін негіз дайындалды.

Саясатты түсінудің белгілі бір принциптерін білдіре отырып, бұл негізгі көзқарастар шындықты зерттеуге бағыт береді, оны зерттеу әдістерін таңдау және фактілерді таңдау критерийі ретінде қызмет етеді, саяси құбылыстарды тиісті жалпылау мен жіктеуге негіз болады.

Саясат туралы білімнің ең қуатты интеллектуалды ағымын ұйымдастыра отырып және сонымен бірге оның табиғаты мен мәнін түсіндірудің әртүрлі тәсілдерін жүзеге асыра отырып, мұндай тұжырымдамалық конструкциялар саясаттануды мультипарадигматикалық ғылымға, саяси құбылыстарды теориялық түсіндірудің әртүрлі тәсілдеріне мүмкіндік беретін білім саласына айналдырады.

1.Парадигма. Саясаттану парадигмалары

Грек тілінен аударғанда "парадигма" дегеніміз – мысал, үлгі немесе модель. "Парадигма" терминін өткен ғасырдың 20-жылдарында американдық ғылым және философия тарихшысы Томас Кун ғылыми айналымға енгізді. Қарапайым сөзбен айтқанда, парадигма - туындаған мәселелерді немесе нақты жағдайларды шешу үшін үлгі ретінде қызмет ететін теорияны немесе теориялар жиынтығын білдіреді. Мысалы, ежелгі адамдар ғаламшарымыздың тегіс болғанына сенген, сондықтан олар үшін бұл парадигма болды. Олар ғаламға қатысты барлық тұжырымдарын осы парадигмаға сүйене отырып жасады. Кейінірек жердің шын мәнінде шар тәрізді екені дәлелденген болатын.. Осы себепті қазіргі парадигма “шартәрізді" болды. Сонымен қатар, ең жиі қолданылатын мағынада "парадигма" сөзі барлық жинақталған ғылыми көзқарастардың, терминологияның және қолданыстағы идеялардың жиынтық жүйелік көлемін білдіреді. Ғылыми парадигма ғылыми зерттеулер мен теориялардың шегі мен шеңберін анықтайды. Парадигма “горизонт ожидания” сияқты ұғыммен байланысты, яғни оның шегін көру тіпті ойша мүмкін емес, өйткені оның артындағы нәрсе ғылыми қоғамдастықтың жинақталған және қабылдаған білімдері мен көзқарастарына ешқандай сәйкес келмейді. Парадигманың өзгеруі сияқты құбылыс туралы білу маңызды, бұл әлемге әдеттегі көзқарастар мен идеяларды бұрынғы көзқарастармен келіспейтін жаңа ғылыми жаңалықтарға байланысты қайта қарауды білдіреді.