Өндірістік будандастыру

Мақсаты Мал өсірудің түпкі  мақсаты – өнімі мейлінше тиімді жолмен мол өндіру. Өндірістік шаруашылықтарда мал өнімін арттырудың ең тиімді селекциялық әдісі - өнеркәсіптік будандастыру.

Міндеті

Өнеркәсіптік будандастыруды сәтті пайдалану үшін келесідей мәселелер Алдынала анықталуы қажет:

- будандастырудың мақсаты, оған жетудің ғылыми-теориялық мүмкіндігі;

будандастырылатын мал тұқымдары және оларды пайдалану тәртібі

(қандай тұқымдар, будандар, аталық немесе аналық ретінде және қандай

кезекпен пайдаланылады);

- будандастыруға жіберілетін табын бөлігінің көлемі (мал саны).

Бұл будандастыру әдісі айқын байқалатын гетерозисі бар I ұрпақтың будандарын пайдалану мақсатындағы шаруашылығы тәжірибесінен шыққан. Өнеркәсіптік будандастыру деп екі немесе үш тұқымды будандастыру арқылы гетерозис құбылысы тән, І не II буындық будан ұрпақ алуды айтады. Гетерозис құбылысы тəн буданның өнімі ата-енесінің өнімінен артық, өнімге азықты аз жұмсайтын, тіршілік қуаты мен көпшілік ауруларға қарсы тұра алушылығы жоғары т.б. ерекшеліктері болады.

Өнеркәсіптік будандастыруды жай және күрделі деп бөледі. Жай өнеркәсіптік будандастыруда әртүрлі екі тұқым малы жұптастырылып, алынған будан ұрпақ тек өндірістік мақсаттарға (мысалы, ет өнімі немесе жұмыс өнімі жоғары мал алу үшін пайдаланылады, яғни тұқымдық келесі ұрпақ алуға пайдаланылмайды

Жануарлардың барлық түрлерін өсіруде өнеркәсіптік будандастыру кең

Қолданылады. Мысалы, ірі ақ шошқа қабандарын жергілікті шошқалармен

қатар, беркшир тұқымымен будандастырудың тиімділігі ертеден белгілі. Мал есірушілердің европалық ассоциациясының 25-конгресінде Швецияда , Данияда, Германияда, Бельгия мен

Голландияда Шошкалардың тұқымдарын өнеркәсіптік будандастырудың қорытындысы шығарылды. Бұл

әдіспен әртүрлі климаттык аймактарда түрліше нұскамен

жануарларынын (46 мың торай) өнеркәсіптік будандастыру арқылы өнімділігін 8-10% - ға арттыруға мүмкіндік беретіні дәлелденді.

Көптеген елдерде шошқа етін өндіру үшін негізінен алғанда  будан төлдерді (Англияда- 90%, АҚШ-та - 85%, Венгрияда- 80%) пайдаланады. Жегін биелерiн мiнiстi айғырлармен өнеркәсіптік будандастыру арқылы аса бағалы, саяткерлік гунтер жылқысы шығарылған.