Жарық энергиясының трансформациялануы және жүйкелік қозу

Кіріспе .............................................................................................

1. Бөлім: Сенсорлық жүйелер құрлымы және қызметі

2. Бөлім: Дыбыстық тербелуді қабылдау және өткізу

2.1. Құлақтың құрылысы …………..,.…..………………..

2.2 Дыбыс тербелісін қабылдау және өткізу…………..……………………

3. Бөлім: Жарық энергиясының трансформациялануы және жүйкелік қозу

Қорытынды .....................................................................................

Қолданылған әдебиеттер тізімі .....................................................

Кіріспе

Сенсорлық жүйе-бұл біздің әлемді қабылдауымыздың негізі болып табылатын күрделі және көп қырлы құрылым. Бұл организмнің сыртқы және ішкі ортасынан әртүрлі тітіркендіргіштер туралы ақпаратты қабылдайтын, түрлендіретін және жіберетін мамандандырылған органдар мен нейрондық желілердің жиынтығы.

Сенсорлық жүйенің арқасында біз дененің кеңістіктегі қозғалысы мен орнын көре, ести, иіс, дәм, жанасу, сезе аламыз. Ол бізді қоршаған ортаны шарлауға, заттармен және басқа адамдармен қарым-қатынас жасауға және эмоциялардың кең ауқымын сезінуге мүмкіндік беретін өмірлік маңызды ақпаратпен қамтамасыз етеді.

1.Бөлім: Сенсорлық жүйелер құрлымы және қызметі

Сенсорлық жүйе (лат. Organum sensuum, лат. Organon — мүше, ағза; лат. Sensuum — қабылдау, сезу) — ішкі және сыртқы ортаның түрлі әсерлерін қабылдайтын сезім жүйесі талдағыштардың (анализаторлардың) шеткі бөлігі, яғни рецепторлар.

Рецепторлар денеге әсер етуші тітіркендергіштердің белгілі бір нақты түрін ғана қабылдауға бейімделген. Олар денедегі орналасу орындарына байланысты: экстерорецепторлар және интерорецепторлар болып екіге бөлінеді. Экстерорецепторлар – организмге қоршаған сыртқы ортадан келетін тітіркендіргіш әсерлерін қабылдайды.

Оған дәм сезімі, иіс сезімі, сипап сезу, көру, есту және тепе-теңдік сақтау рецепторлары жатады. Интерорецепторлар — ішкі мүшелерде, ұлпаларда, қан және лимфа тамырлары қабырғаларында орналасып, осы мүшелерден келетін тітіркеністерді қабылдайтын сезімтал құрылымдар. Олар организмдегі зат алмасуды қамтамасыз ететін мүшелердің үйлесімді қызмет атқаруын реттейді. Интерорецепторлардың жеке арнайы түрі — проприорецепторлар. Олар тірек-қимыл аппараты мүелеріне (қаңқа сүйектері, бұлшықеттер, буындар) әсер ететін тітіркендіргіштерді қабылдайды

Әрбір анализатор 3 бөліктен тұрады:

Тітіркендіруді қабылдайтын шеткі бөлігі – рецепторлық,

Қозуды (тірі жасушалардың тітіркенуге жауабы) рецептордан орталық жүйке жүйесіне өткізетін – өткізгіш бөлігі;

Ми қыртысында қозуды талдайтын – орталық бөлігі.

Сонымен анализатордың бөліктері – шеткі, өткізгіш, орталық деп аталады. Анализаторлардың барлық бөлігі бірімен-бірі тығыз байланысты. Егер анализатордың бір бөлігі зақымданса, басқа бөліктеріне әсер етіп, тітіркенуді ажырата алмайды (жойылады).

Сенсорлық жүйелер немесе анализаторлар (и.п. Павловтың айтуы бойынша) - бұл рецепторлардың көмегімен миға сыртқы ақпаратты қабылдайтын, оны миға жіберетін және талдайтын жүйке жүйесінің бөлігі. Субъективті түрде сенсорлық жүйелердің қызметі қоршаған орта объектілерінің жеке қасиеттерін көрсететін әртүрлі сезімдердің пайда болуында көрінеді. Сезімдер негізінде осы пәндер арасындағы байланыстар мен өзара тәуелділікті көрсететін ұғымдар мен идеялар қалыптасады. Ішкі ағзалардың рецепторларынан берілетін ақпарат өзін-өзі