Элементтердің өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызы. Тыңайтқыштар

Мұғалімнің аты-жөні:

Тұрғанбек Ақерке Бақдәулетқызы

Пән/Сынып:

Биология, 7 сынып

Қай аптаның нешінші сабағы

 12  сабақ

Тарау немесе бөлім атауы:

3-тарау. Жасушалық биология .Су және органикалық заттар

Сабақтың тақырыбы:

Элементтердің өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызы. Тыңайтқыштар.

Оқу мақсаты:

7.4.1.4 - минералды тыңайтқыштардағы азот, калий және фосфордың өсімдіктер үшін маңызын танып білу

Бағалау критериі:

• минералды тыңайтқыштардағы азот, калий және фосфордың өсімдіктер үшін маңызын танып біледі

Саралап оқыту тапсырмалары

Ұжымдық жұмыс

Элементтердің өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызы.Тыңайтқыштар туралы түсінік

Бірлескен жұмыс

 1,2 тапсырма

Жеке жұмыс

3 тапсырма

Уақыты

Кезеңдері

Тапсырма

Тапсырманың мақсаты

Мұғалімнің  бақылауы мен зерттеуі не?

Бағалау

Ресурстар

1 минут

1 мин

Ұйымдастыру

Сәлеметсіздер ме, оқушылар. Бүгін біз сіздермен  биология сабағының өткен сабағында бастаған «Жасушалық биология .Су және органикалық заттар» тарауын аяқтаймыз.

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: Элементтердің өсімдіктердің тіршілігіндегі маңызы.Тыңайтқыштар.

Сіздің  білетініңіз:

•        Өсімдіктердің минералды тыңайқыштарының азот,калий,фосфор түрлерін біледі;

Сіздің меңгеретініңіз:

• Минералды тыңайтқыштың құрамындағы азот, калий,фосфордың маңызын түсіну;

Презентация Слайд 1

Слайд 2

7-8 минут

01-05 мин

3 мин

02:30 –

03:00

03:00-04:30

04:00-

05:00

Жаңа сабақ

 Өсімдіктер ауадан оттек пен көміртекті сіңіреді.Көміртекті фотосинтез кезінде көмірқышқыл газы түрінде сіңіреді.Қалған заттарды өсімдік топырақтан алады.Оған су жатады, су цитоплазма мен вакуольдің жасуша шырының құрамына кіреді.Судың құрамында сутек бар.Өсімдіктер үшін макроэлементтердің де өте зор маңызы бар.

Азот-өсімдіктер мен жануарларға өсу үшін керек.  Азот жетіспегенде өсімдіктердің жапырақтары кішірейеді, қарқынды жасыл түсін жоғалтады, ерте түседі, сарғаяды, сарғылт және қызыл түстер пайда болады

Фосфор-бұл элементсіз жасуша ядросы мен жасуша қабықшасы түзілмейді.Фосфор өсімдіктің энергия сіңіріуі үшін де қажет.Сонымен қатар  өсімдік жасушасы фосфорсыз көбейе алмайды,өйткені ол ДНҚ құрамында болады.  Фосфор жетіспегенде өсімдік гүлденуі  мен жісіп-жетілуі созылып кетеді, жапырақтары ерте түседі.

Калий-өсімдіктің өсуі үшін қажет және өсімдік ағзасына судың таралуына,тамыры мен сабағының тіректік элементтерінің қалыптасуына әсер етеді.

Магний- азот секілді хлорофил құрамына кіреді.Магний,азот жетіспеген жағдайда өсімдік жапырақтары бозғылттанады немесе сарғаяды.

Кальциий-судың таралуынада маңызды рөл атқарады.

                            Тыңайтқыштар  [pic 1][pic 2]

                     (химиялық элемент бар)

Органикалық                     Бейорганикалық[pic 3][pic 4][pic 5]

1.қарашірік                     макро                  микро

2.қи                                  азот                     магний

3.шымтезек                     калий                кальций

4.құс саңғырығы            фосфор         [pic 6][pic 7][pic 8]

     Табиғи                                     жасанды

  [pic 9][pic 10]

      Қыста                                       көктемде

Әлемдің рекордтарды жаңартқан Қазақстан атын әлемге жайған ақ тары атасы- Шығанақ Берсиев 1943 ж әр гектарына 201 центнер өнім алып рекорд жасады.

Ақ күріштің атасы-Ыбырай Жақаев дүние жүзілік рекорд жасап әр гектардан 174  центнер күріш алды. Ш.Берсиев  пен Ы.Жақаев жер өңдеуде органикалық тыңайтқыштар- қой қиы мен құс саңғырығын қолданды.

Жаңа тақырыпты меңгеру

Презентация

Слайд 3

https://bilimland.kz/kk/courses/dunietanu/osimdikter-men-zhanuarlardyng-aluan-turliligi/lesson/osimdikterding-osui

Слайд 4

https://twig-bilim.kz/kz/film/what-plants-need-to-grow

Слайд 5

8 минут

03:00-03:30

03:30-03:40

03:30-03:40

03:40-04:40

Тәжірибе

Тапсырма №1 Азот, калий және фосфордың өсімдіктер үшін маңызын анықтаңыз 

1. Жапырақтары кішірейеді,жасыл түсінен ажырайды.
2. Өсімдіктің өсуі және өсімдік ағзасына судың таралу үшін қажет.
3. Өсімдік гүлденуі  мен жісіп-жетілуі созылып кетеді.
4. Жапырақтары мен сабақтары нашар дамып,тірек ұлпасы жетілмейді.

1. Өсімдік жасушасы көбейе алмайды,өйткені ол ДНҚ құрамында болады .
2. Егер өсімдікке бұл элемент жетіспесе,өте баяу өсіп,жапырақтары бозғылт тартады.

Дұрыс жауап

Тапсырма №2. «Орнына қой»  әдісі.  Берілген тыңайтқыштарды  кестеге сай жіктеңіз:  құс саңғырығы,калий, шымтезек, қарашірік, фосфор, азот,  қи,кальций

Дұрыс жауап

Жаңа тақырыпты тәжірибе арқылы меңгеру

Дескриптор:

• Азот, калий және фосфордың өсімдіктер үшін маңызын анықтайды

Дескрипторлар:

• Органикалық және бейорганикалық тыңайтқыштарды жіктейді

Слайд 6

Слайд 7

Слайд 8

Слайд 9

3 минут

04:50-05:00

05:00-05:10

05:10-05:20

Бекіту

Тапсырма №3 Биологиялық диктант.

1. Фосфор өсімдікке ........  энергияны сіңіру үшін қажет
2. Магний,азот, темір жетіспесе......... өсімдік бозғылт тартады.
3. Калий жетіспесе  өсімдіктің ........ тоқтайды.
4. .......... өсімдік тамырының  қалыпты дамуына, өсуінің тоқтауына әсер етеді.
5. Тыңайтқышты дұрыс қолданғанда мәдени өсімдіктердің өнімділігі ........................пайызға артады.
6. Ш.Берсиев  пен Ы.Жақаев жер өңдеуде органикалық тыңайтқыштар- ......мен .....қолданды.

Дұрыс жауап

[pic 11]

Тақырыпты меңгергенін анықтау

Дескриптор:

• Тиісті сөздерді орнына қойып дұрыс жаза алады.

Презентация

Слайд 10

Слайд 11

05:50-06:00

Сабақты қорытындылау

Слайд 12