Сана философиясы

Сана философиясы (ағылш. Philosophy of mind) — философияның бір іргелі тармағы болып, ол сананың онтологиясы мен табиғатын және оның денемен байланысын зерттейді. Сана-дене проблемасы сана философиясының парадигмалық мәселесі болып табылады, дегенмен басқа да талай мәселелер бар, мысалы зерденің қиын проблемасы және арнайы менталды күйлердің табиғаты, тб.[1][2][3] Зерттелетін сана аспектілері ретінде менталды оқиғаларды, менталды функцияларды, менталды қасиеттерді, зердені және зерденің нейронға сәйкестігін, сана онтологиясын, таным мен ойлаудың табиғатын, сондай-ақ сананың денемен байланысын атап көрсетуге болады.

Дуализм мен монизм сана-дене проблемасы бойынша негізгі екі мектеп есептеледі, дегенмен ешбір санатқа сәйкес келмейтін нюансты көзқарастар да бар.Болмыстың екінші таң ғ ажайып тү рі – ол сана, рух, жалпы алғ анда, адамның психикасы. Гносеологиялық (танымдық ) тұ рғ ыдан қ арағ анда, сана – Дү ниені бейнелеудің ең биік, тек адамғ а ғ ана тә н идеалдық формасы. Оны біз болашақ “танымғ а” арналғ ан тарауда кө лемді тү рде талдаймыз.

Сана – материя емес, оны қ олғ а ұ стап сындырып, я болмаса, ауызғ а салып дә мін байқ ап, мұ рынғ а жақ ындатып иісін анық тауғ а т.с.с. болмайды. Болмыстық тұ рғ ыдан кең тү рде қ арағ анда, сана – адамның ішкі жан-дү ниесі, адам белсенділігінің психикалық дең гейі. Ал оны нақ тылай келсек, ол, ә рине, адамның ой толғ аулары. Бірақ, ол онымен бітпейді. Ойлау, рационалдық таным – сананың ө зегі болғ анмен, оғ ан адамның сезім толқ ындары да кіреді: адам қ уанады, ренжиді, ашуланады, шаттанады, сү йеді, жек кө реді т.с.с. Егер де біз кең тү рде адамның психикасын алатын болсақ, оғ ан