Саяси жүйелер мен режимдердің жүктелуі

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

[pic 1]

[pic 2]

Мамандығы «Мәдениеттану»

СӨЖ

Тақырыбы: «Саяси жүйелер мен режимдердің жүктелуі»

                              Орындаған: Құрман Лаура

                                     Тексерген:Мусатаев Сейлбек 

Алматы 2023

Жоспар

1. Саяси жүйелердің жіктелуі

2.  Саяси режим түсінігі мен түрлері

3.Саяси режимдерге жеке түсініктеме

4. Қорытынды

5.Пайдаланылған әдебиеттер

                                                        Кіріспе

      Эндрю Хейвудтың саяси жүйені түсіндіруі Белгілі британдық саясаттанушы Эндрю Хейвуд өзінің «Саясаттану» оқулығында саяси жүйе ұғымының мәнін ашуға баса назар аударған, оны Д.Истон, Г.Алмонд, С.Верба, К. Ол Дойч сияқты саясаттанушылар негізін қалаған ғылыми дәстүрді басқарады.  Осылайша, үкімет саяси жүйені қарым-қатынастар желісі ретінде анықтады, бұл биліктің халықтың «кірісіне» (талаптары мен қолдауына) және «шығарылуына» (саясат) жауап беруін білдіреді.  Ал саяси жүйе жалпы алғанда үлкен әлеуметтік жүйенің құрамдас бөлігі, күрделі біртұтас әлеуметтік жүйе аясында өзара байланысқан жүйе.  Бұл байланыстар билікті, байлықты және қауымдық ресурстарды үйлестіруді қамтитындықтан, «саяси» деп саналады.  

     Саяси жүйелердің жіктелуі 

     Саяси жүйелерді жіктеудің әртүрлі тәсілдері бар.  Данияның саяси жүйелерінің қызметін жіктеу кезінде ескерілетін факторлар:

- билік органдарының шешімдер қабылдау тәсілі;  

- қоғамдық қатынастарды реттеуге мемлекеттік органдардың араласу шегі.  Саяси жүйе белгілі бір елдегі саяси режимнің түріне қарай жіктеледі.  Саяси режим – бұл саяси билік институттарын ұйымдастыру және қызмет ету принциптерінің жиынтығы.  Билік шешімдерін қабылдау әдісі бойынша демократиялық, тоталитарлық және авторитарлық саяси жүйелер бөлінеді.

       Саяси режим түсінігі мен түрлері

       Саяси режим билік пен қоғамның қарым-қатынасын, са еркіндік деңгейін және елдегі саяси өмірдің сипатын көрсет саяси жүйені ұйымдастыру тәсілі.

      Бұл сипаттама, көбінесе мемлекет дамуынын накты дәст лерімен, мәдениетімен, тарихи жағдайларымен байланыст сондыктан әр елде өзінің бірегей саяси режимі калыптасады деп айтуға негіз бар. Дегенмен әртүрлі елдерде көптеген режимдер ұқсас касиеттерді табуға болады.

     Саяси режим екі үлкен топқа жіктеледі:

1. Демократиялык;

     2) антидемократиялык.

     Демократиялық режимнің белгілері:

- заңнын үстемдігі;

- биліктің бөлінуі;

- азаматтардың нақты саяси және әлеуметтік құқықтары мен бостандыктарының болуы;

- мемлекеттік билік органдарының сайлануы;

 - оппозицияның болуы және плюрализм.

    Антидемократиялық режим белгілері:

- заңсыздык пен террордың үстемдігі;

- саяси плюрализмнің болмауы;

- оппозициялык партиялардың болмауы. Антидемократиялық режим тоталитарлык және авторитар- лык болып бөлінеді. Сондыктан біз негізгі үш саяси режимнін сипаттамаларын қарастырамыз: тоталитарлык, авторитарлык және демократиялық.

                                              Негізгі бөлім

    Демократиялық режим теңдік пен еркіндік қағидаттарына не- гізделген, мұнда биліктің негізгі көзі халық болып саналады.

    Авторитарлық режимде саяси билік жеке адамның немесе адамдар тобының қолына шоғырланады, алайда саясат саласынан тыс салыстырмалы еркіндік сақталады.

     Тоталитарлық режимде билік қоғам өмірінін барлык салаларын қатаң бакылайды, сөз бостандығы шектеледі, пікір әралуан- дылығы жойылады, бірыңғай идеологиялы бірпартиялық жүйе калыптасады.