Алаштың ұлы ұстазы

Эссе

Ұлттың ұлы ұстазы

Еліміздің азғана жылдық ояну дәуіріне

баға беру үшін алты алаштың баласы

бас қосса, қадірлі орын – мұғалімдердікі.

(М.Жұмабаев)

     Алаш ардақтыларының идеялары-бүгінгі күні жүзеге асқан мемлекеттік идеялар.  Олар елі үшін, жері үшін аянбай еңбек еткен қаһармандар. Елін сақтаған батырлар. Еліміздің экономикалық жағдайына ғана мән беріп қана қоймай, қазақтың әр баласы білім нәрмен сусындау үшін бар жағдайды істеуге тырысты. Ұлтының қамын жеген, А.Байтұсыновтай ұлт жанашырының қазақ балаларына арнап жазған еңбектері жетерлік. Неліктен А.Байтұрсыновты «Ұлттың ұлы ұстазы»- деп айтуға болады?

      Біріншіден, А. Байтұрсынов дегенде, ең алдымен, еске түсетіні Алаш партиясы. Кез-келген халықтың тарихы әр уақытта оның тағдырында жарқын із қалдырған адамдармен тығыз байланысты. Әр адам өз дәуірінің өнімі деп айтылады. Алайда, кез-келген тарихи тұлғаның маңыздылығы, ең алдымен, оның даналығымен, алысқа қарау қабілетімен және өз халқы мен Отанының тағдырына қатысу дәрежесімен өлшенеді. Осы Алаш идеясы-бүгінгі елмен, оның азаттығы,  тәуелсіздігімен байланысты болды. Екіншіден,  Алаш жұртын асқақтатқан Әлихан Бөкейханов, Міржақып Дулатов, Ахмет Байтұрсынов, Мұстафа Шоқай және т.б. қайраткерлерді біз ешқашан ұмытпаймыз. Олардың идеялары бізді тәуелсіздікке әкелді. Өзіміздің дініміздің, тіліміздің, ұлтымыз бен салт-дәстүріміздің жойылып кетуін қаламады. Туған тіліміздің мәртебесін көтеріп, надандықтың торында отырған адамдарды ояту-олардың өзекті мақсаты болған еді. Өз тілін өзі білмеген ел – ел бола алмайды. Тілінен айрылған жұрт – жойылған жұрт» деп Х.Досмұхамедов атамыз айтқандай, шынында да, әр елдің өзінің тілі бар. Ал өз тілі болмаған елдің болашағы да, жұрты да жоқ ел деп саналған.

    Екіншіден, Ахмет Байтұрсынов ағартушылықпен  халыққа білім беріп, еркіндікке қол жеткізу және  қоғамдық өзгерістер жағдайында ғана елеулі пайда әкелетінін түсінген Қазақстанның алғашқы ағартушыларының бірі болды. Ол көбінесе жергілікті билеушілердің озбырлығын және патша автократиясының отаршылдық саясатын әшкерелеумен сөйледі. А. Байтұрсынов-алғашқы қазақ әліппесінің авторы. Ғалым Байтұрсыновтың құрметіне аталған жаңа қазақ әліпбиі кезінде жазу реформасын жүргізу кезінде барлық түркітілдес халықтар үшін жақсы үлгі болды. Сондай-ақ, автор "Ана тілі бойынша нұсқаулық "Қазақ тілі курсының экспозициясы", "грамматиканы оқуға арналған нұсқаулық", "сөйлеуді дамыту", түрлі хрестоматиялар жазды. Бұл әдістемелік еңбектер әлі күнге дейін қазақ тіл білімі және қазақ тілін оқыту әдістемесі саласындағы ғалымдардың арасында беделді.

...