Психология ғылымының даму тарихы мен әдістерінің сипаттамасы

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ

ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

                        Экономика және бизнес жоғары мектебі факультеті

                   Бизнес технология кафедрасы

        [pic 1]

СӨЖ

Тақырыбы Психология ғылымының даму тарихы мен әдістерінің сипаттамасы

Оқытушы: Жубаназарова Назираш Сулейменовна

________________________________

             Студент:Оразбай Бекасыл Талғатұлы__

Мамандығы:Логистика К1___________

Психология ғылымының даму тарихы мен әдістері

Кіріспе

Психология – адамның психикалық процестерін, қасиеттерін және күйлерін зерттейтін ғылым. Ол адамның ішкі дүниесі мен мінез-құлқын, қоршаған ортаға бейімделу ерекшеліктерін, әрекет себептерін түсіндіреді. Психологияның негізгі зерттеу нысаны – психика, яғни адамның санасы мен мінез-құлқының көріністері.

Психика – материяның қасиеті ретінде мидың қызметінің нәтижесінде пайда болатын ерекше бейнелеу формасы. Оның негізгі қызметі – қоршаған ортадағы заттар мен құбылыстарды бейнелеу және осы ақпарат негізінде адамның әрекетін реттеу. Психология ғылымы адамның табиғи, әлеуметтік және мәдени әлеммен байланысын зерттейді.

Психология тарихы ұзақ уақыт бойы түрлі өзгерістер мен күрестерден өтті. Ол жан, сана, іс-әрекет сияқты ұғымдардың аясында дамып, бүгінгі таңда тәжірибелік ғылым ретінде қалыптасты. 19 ғасырда психология дербес ғылымға айналып, физика, химия, биология және физиология сияқты жаратылыстану ғылымдарымен тығыз байланыста болды.

1. Психологияның даму тарихы

Адамзат баласы өзінің ішкі дүниесін тануға ежелгі дәуірден бастап ұмтылды. Ежелгі Шығыс елдерінде (Мысыр, Үндістан, Қытай) адамның психикалық қызметі туралы алғашқы түсініктер пайда болды. Мысалы, Қытай медицинасында адамның ойлау қабілеті жүрек қызметімен байланыстырылды.

Антикалық дәуірде психология философиямен тығыз байланысты болды. Ежелгі грек философы Аристотель психиканы табиғи құбылыс ретінде қарастырып, оны зерттеуге алғашқы қадам жасады. Оның «Жан туралы» еңбегі психология ғылымының бастауында тұрды.

Орта ғасырларда психология діни наным-сенімдерге негізделді. Араб әлемінде Ибн Сина мен Ибн Рушд психологияны медицина және биология тұрғысынан зерттеді. Ал Еуропада схоластика мен діни көзқарастар басым болды.

Жаңа дәуірде психология дербес ғылым ретінде қалыптаса бастады. 17-18 ғасырларда философ Джон Локк психиканы сыртқы орта әсерінен қалыптасатын сана ретінде қарастырды. Ассоциативтік психология негіздері қаланып, психикалық процестердің механикалық түсіндірмелері пайда болды.

19 ғасырда психология ғылым ретінде жаратылыстану пәндерімен байланысып, тәжірбиелік әдістер қолданыла бастады. 1879 жылы неміс ғалымы Вильгельм Вундт Лейпцигте алғашқы психологиялық зертхана ашып, эксперименттік психологияның негізін қалады.

2. Ежелгі психология

Ежелгі дәуірде психология философия, медицина және мифологиямен тығыз байланысты болды. Бұл кезеңде адамның жан-дүниесі, мінез-құлқы мен ойлау қабілеті көбінесе діни және мифологиялық тұрғыда түсіндірілді.

• Психологияның алғашқы түсініктері

Ежелгі адамдар табиғаттағы барлық нәрсенің жаны бар деп санаған. Бұл көзқарас анимизм деп аталады. Сонымен қатар, тотемизм, фетишизм және магия сияқты сенімдер психологиялық ұғымдардың пайда болуына ықпал етті.

• Анимизм – табиғат құбылыстары мен заттардың жаны бар деген сенім.

• Тотемизм – белгілі бір жануар немесе өсімдік ру мен тайпаның рухани қорғаушысы болады деген түсінік.

• Фетишизм – заттардың ерекше қасиеттері бар деп сену.

• Магия – ерекше әрекеттер арқылы табиғат пен адамдарға ықпал етуге болады деген наным.

Бұл түсініктер адамның мінез-құлқы мен жан дүниесінің алғашқы қарапайым түсіндірмелері болды.

• Антикалық психология (Ежелгі Грекия мен Рим)

Антикалық дәуірде психология философияның бір бөлігі ретінде қарастырылды. Грек ойшылдары адамның жанын зерттеуге тырысып, оның табиғатын түсіндіруде әртүрлі теориялар ұсынды.