Геоақпарат ғылымының ТМД мен Қазақстанда даму тарихы мен деңгейі. Геоақпарат ғылымының картография мен және информатикамен байланысы

Қазақстан Республикасының білім жəне ғылым министрлігі                 әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

 Факультеті: «География және табиғатты пайдалану»[pic 1]

 Кафедрасы:  «Геоинформатика және Картография»

        СӨЖ

Тақырыбы:  “Геоақпарат ғылымының ТМД мен Қазақстанда даму тарихы мен деңгейі. Геоақпарат ғылымының картография мен және информатикамен байланысы”

                     Орындаған: Зеинов.Ш

                                                      Тексерген: Кудайбергенов М. К.

                                            Алматы 2022

                               ЖОСПАРЫ:

Кіріспе бөлім.....................................................................................................…………3

Негізгі бөлім:

        1.ГАЖ-дың тарихы........................................................…………………………..4

        2.Қазақстандағы ГАЖ-дың даму деңгейі..........................................……………5

3.ГАЖ-дың картографиямен байланысы. Зерттелетін аймақтың                                               картасын        құрастыру.................................................................................……………..6

           4.ГАЖ-дың информатикамен байланысы........................................……………9

Қорытынды бөлім.......................................................................................……………11

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі..........................…………………………………..12

                                  КІРІСПЕ

Географиялық ақпараттық жүйе (географиялық ақпараттық жүйе, ГАЖ) – қажетті объектілер туралы кеңістіктік ​​(географиялық) мәліметтерді және олармен байланысты ақпаратты жинау, сақтау, талдау және графикалық визуализациялау жүйесі.

 Географиялық ақпараттық жүйе ұғымы да тар мағынада – пайдаланушыларға аумақтың цифрлық картасын да, объектілер туралы қосымша ақпаратты да іздеуге, талдауға және өңдеуге мүмкіндік беретін құрал (бағдарламалық өнім) ретінде қолданылады

     ГАЖ -география, информатика, ақпараттық жүйелер теориясын біріктіретін жүйе ретінде картография мен ғылымның қиылысында пайда болды.  Геоақпараттық жүйе деп біз табиғи және әлеуметтік-экономикалық геожүйелерді түсінеміз.  Географиялық білімге және деректер банкіне негізделген компьютерлік таңбалау арқылы олардың құрылымын, байланысын, динамикасын, кеңістікте және уақытта таралуын зерттейтін ғылым.  Географиялық ақпараттық жүйе аумақтық басқармаларда далалық деректер қорының құрамдас бөлігі және әртүрлі деректер мен ақпаратты біріктіру негізі ретінде шешім қабылдаудың негізгі элементі болып табылады.  Дүниежүзілік тәжірибе табиғи ресурстарды, инфрақұрылымды, экологиялық жағдайды және жалпы аумақты дұрыс басқару ГАЖ тиімділігімен байланысты екенін көрсетеді.  ГАЖ-дың өзіндік бағытын жасауда ақпараттық технологиялармен шешілетін әртүрлі тапсырмалар қолданылады.  Бұл огия шешімде үш негізгі рөлді орындайды - геоақпараттық қосымшалар үшін қолданбалы технологиялық платформа, ақпараттық жүйедегі геокеңістіктік ақпаратты басқару және кеңістіктік деректер базасында әртүрлі ақпаратты біріктіру ортасы ретінде.  ГАЖ технологиялық ортасы басқару шешімдеріне әсер ететін кешенді талдауды қолдауды қамтамасыз етеді.  

ГАЖ-дың тарихы.

ГАЖ құрылысының алғашқы жұмыстары 60-жылдардың ортасында Канада мен Швейцарияда басталды.  Канадалық ГАЖ Р.Туалинсон 1963-197 жж  Қоршы ортасының табиғи ресурстарын тиімді пайдалану мақсатында жасалған библиографиялық және еңбектерден бастау алады.  Ал Швейцарияда жер кадастры үшін қажетті ГАЖ құру туралы О.Саломонссон, Т.Хермансен, 1976 ж. еңбектерінен бастау алады.  ГАЖ құруға әртүрлі ұйымдар мен ғылыми ұйымдар қатысты.  ГАЖ кешені көп мақсатты ақпараттық жүйе ретінде құрастырылған.  Канадалық CGIS бағдарламалық қамтамасыз ету жүйесі ең танымал болады.  1976 жылы атқарылған жұмыс тәжірибесі негізінде Р. Томлинсонның анықтамалық монографиясында жинақталған.  ГАЖ дамуы 10 ғасырдың басында геоғылымдар көптеген салаларда дами бастады.  Осылайша, 1976 жылы Америка Құрама Штаттарының Геологиялық қызметінде 50-ден астам автоматтандырылған өндіріс жүйесі пайда болды.  Қазіргі уақытта посткеңестік кеңістікте алғашқы ақпараттық жүйелер құрыла бастады.  1981 жылы ағылшын тілінде сөйлейтін елдерде ГАЖ және географиялық ақпаратты өңдеу анықтамасы дайын болды.  Олар математикалық модельдеу және жүйелік талдау арқылы дайындалды.  1970 жылдары аймақтың мақсатымен табиғи орта мәселелерін шешуге арналған ГАЖ толық әзірленді.  Бұл ақпараттық жүйелердің мақсаттары әртүрлі, бірақ олардың арасында аймақтарды дамытудың экологиялық және экономикалық жоспарларын қалыптастыру бойынша шешімдер қабылдау басым болады.  70-ші жылдардан бастап ГАЖ тек әскери салада ғана емес, негізгі салаларда да қолданыла бастады.  80-90-жылдары дербес компьютерлердің пайда болуына және кеңінен қолданылуына байланысты ГАЖ бірте-бірте жаңа әлемдік нарықтарды игеріп, КСРО мен Ресейде тарай бастады.  ГАЖ өнімдерін және ГАЖ технологияларын, сондай-ақ ГАЖ қызметтерін сату көлемі жыл сайын 20-30%-ға артып келеді және қазіргі уақытта олардың сату көлемі жылына бес жүз миллиард долларға жетеді