Мектеп психологиясының қазіргі өзекті мәселелері

СӨЖ:

1. Мектеп психологиясының қазіргі өзекті мәселелері (шетел және отандық).

     Кіші мектеп жасындағы балаларды оқыту барысындағы өзекті мәселелер. Бастауыш мектеп жасындағы балалардың жалпы әлеуметтік-педагогикалық мәселелері:

 – балалардың мектепке бейімделуі;

 – теріс мінез-құлық таныту;

 – ата-ана мен баланың теріс қарым-қатынасы.

     Осы мәселелердің негізінде бастауыш мектеп жасындағы балалардың әлеуметтік-педагогикалық мәселелерінің әр түрлі себептері мен факторларын анықтауға болады. Балалардың бастауыш мектеп жағдайына бейімделуі кезіндегі қиындықтар мәселесі қазіргі кезде өте өзекті. Зерттеуші ғалымдардың айтуынша, бастауыш сынып оқушыларының 20 – 60% мектеп жағдайына бейімделуде күрделі қиындықтарға тап болады. Баланың оқу процесінде кездесетін кез келген қиындықтары «мектептегі дезадаптация» деп аталады. Соңғы жылдары әр түрлі жастағы балалардың мектепке байланысты әр түрлі мәселелері мен қиындықтарын сипаттау үшін «мектептегі дезадартация» үғымы жиі қолданылады.

     «Мектептегі дезадаптация» ұғымы кең мағынада – баланың жаңа әлеуметтік жағдайлар жүйесіне, жаңа қатынастарға, талаптар мен түрлі өзге әкерет түрлеріне, жаңа өмір салтына бейімделуін бұзу деп түсіндіріледі. Бұл түсінік оқу іс-әрекетіндегі ауытқулармен байланысты – оқудағы қиындықтар, сыныптастармен арадағы қақтығыстар және т.б. Бұл ауытқулар психикалық сау балаларда немесе әр түрлі жүйке-психикалық бұзылыстары бар балаларда болуы мүмкін, сонымен қатар олигофрения, органикалық бұзылулар мен физикалық кемістіктерден туындаған, оқу қабілеті бұзылған балаларға да қатысты.

     Мектептегі бейімделу тұжырымдамасы ұжымдық болып табылады және мынадай тармақтарды қамтиды:

 • әлеуметтік және экологиялық сипаттамалар (отбасылық қатынастар мен әсер ету сипаты, мектептегі білім беру ортасының ерекшеліктері, тұлғааралық бейресми қатынастар);

• психологиялық белгілер (оқу-тәрбие процесіне қалыпты енуге кедергі жасайтын индивидуалды-жеке, екпінді ерекшеліктер, девиантты, қоғамға қарсы мінез-құлықтың қалыптасу динамикасы);

• медициналық белгілер, атап айтқанда, психофизикалық дамудағы ауытқулар, жалпы аурушаңдық деңгейі және соған байланысты оқушылардың санитарлық жағдайы, клиникалық айқын белгілері бар жиі байқалатын церебралды-органикалық жеткіліксіздіктің көрінісі.

Бұл проблемалар үйлесімді дамуға қолайсыз. Жеке және әлеуметтік факторлардың өзара күрделі әрекеттесуіне негізделген, және олардың көпшілігінде проблемалардың қалыптасу механизмі педагогикалық арасындағы сәйкессіздік болып табылады.

1. Отбасында болатын кіші мектеп жасы балаларының мәселелері.

     Тәрбие – адамға, оның өндірістік, әлеуметтік және мәдени іс-әрекетіне дайындау үшін оның рухани және физикалық дамуына жүйелі түрде әсер ететін процесс. Бірақ тәрбие жалғыз элементтен тұратын жеке процесс емес, тәрбие – оқумен тығыз байланысты, өйткені бұл процесс тұтастай адамға бағытталған. Тәрбие салаларында эмоцияға, ерік-жігерге, мінезге, бағдар мен интеллектке әсер ететін жеке компоненттерді бөліп көрсету қиын. Бірақ, соған қарамастан тәрбие мен білім беру процестерінде айырмашылықтар бар. Тәрбиенің оқытудан айырмашылығы, мұнда басты мақсат – индивидтің танымдық процестерін, оның қабілеттерін дамыту, ол арқылы білім алу, білім беру адамның тұлға ретінде қалыптасуына, оның әлемге, қоғамға қатынасы мен қарым-қатынасына бағытталған.