Арнайы психология, бұзылулар классификациясы

Дефектология 2 курс.

Бодық Қаламқас.

                            [pic 1]

[pic 2][pic 3]

   [pic 4][pic 5][pic 6][pic 7][pic 8][pic 9][pic 10][pic 11]

[pic 12][pic 13][pic 14][pic 15][pic 16][pic 17][pic 18][pic 19][pic 20][pic 21][pic 22][pic 23][pic 24][pic 25][pic 26][pic 27][pic 28][pic 29][pic 30][pic 31][pic 32][pic 33][pic 34]

1)Арнайы психология психологияның жеке ғылыми саласы ретінде

Арнайы психология – бұл адам дамуының бірқалыпты даму жолынан ауытқуын, ми ауруына шалдыққандардың психикалық күйзелістері мен осы саладағы әр қилы аурулардың себептерін қарастырады.

Арнайы психологияның мына тармақтары, атап айтқанда: олиго-френопсихология – ми зақымы ауруымен туған адам психологиясы-ның дамуын, сурдопсихология – саңырау не керең болып туған балалар психикасын, тифлопсихология – нашар көретіндер мен соқырлардың психологиялық дамуын зерттейді.

2) Арнайы психологияның  пайда болуының алғышарттары

Арнайы психологияның жалпы психологиядан өз алдына дербес сала ретінде, бөлініп шығу кезені XX г. 60 жылдарына сәйкес келеді. Бастапкы кезде арнайы психология, жоғары оку орындары мамандықтарының арасында «Психология» саласына енгізілді. Бірак, бұл адамдардың психикалык даму жағдайлары мен механизмдері, түрлі патогендік факторлардың әсері туралы, сондай-ак, компенсаторлык және коррекциялык үдерістердің жүзеге асу зандылыктары туралы, гылыми жетістіктер мен практикалык тәжірибелерді жинактап, өз алдына калыптаскан, калған арнайы психологияның тек формальды түрде, жалпы психология кұрамына енгізілуі еді»".

3) Арнайы психологияның басқа ғылымдармен байланысы

Арнайы психология понаралык гылым болғандыктан, оның баска гылымдармен байланысын Усанова О. Н. екі денгейде карастырады.

 «Бірінші денгей байланыстар, мұнда психологиясы, клиникалык психология, алеуметтік психология, педагогикалык психология т.б. кептеген салаларымен байланысы.

 Екінші денгей сырткы психологиялык байланыстар, бул денгей арнайы алеуметтану, медицина, педагогика және т.б. адам туралы гылымдар тұрғысынан карастыруды көздейді.

 «Л. С. Выготский жас ерекшелік психологиясын, балалар психологиясын, педагогикалык және арнайы психологияны өзара ішкі психологиялык ерекшелік жалпы психология, жас психология мәселелерінің негізін, философия, жақындатады, Мысалы, арнайы және жас ерекшелк психологиясының зерттеу нысаны бір, ол жаткан адам. Егер жас ерекшелік психологиясы калытты дамудағы психикалык даму онтогенезін, жаска сай даму динамикасын т.б. зерттейтін болса, арнайы психология ауыткыған дамудағы үдерістерді процестерді зерттейді. Педагогикалык көрінеді: арнайы психология даму ауыткуы бар балалардың білім, білік, дагдыларды менгеру ерекшеліктерін, педагогиалык үдеріс зандылыктарын, окыту-тәрбиелеу удерісінде психиканың өзгеру механизмдерін зерттейді. Сейтіп, педагогикалык удеріске бағдар береді. А.Р. Лурия балалар нейропсихологиясын дамыта отырып, «ми мен психика» мәселесін зерттеудегі жана сатыны ұсынады. Нейропсихология саласында, локальды ми закымдануы бар балалардын жогары психикалык кызметтерін зерттеуде, олардын ми механизмдерінің ерекшеліктерін аныктау, жоғары психикалык кызметтердін (окшаулануы) нейропсихологиялык адістер, арнайы психологияда кенінен л-дамып, есіп келе психологиямен байланысы мынадан хроногендік (мерзімдік) локализациясы зандылықтарын   қолданылады. В.В. Богословский, А.Г.Ковалев, А.А. Степанов сиякты авторлар, арнайы психологияны патопсихологияның тармағы деп көрсетеді. Себебі, олардың зерттейтін нысаны-психикалык даму мен психикалык әрекеттің бұзылуы. А.В. Петровский, керісінше, патопсихология психологияның тармағы деп есептейді. Себебі, патопсихология психиканың бузылуын, акыл-естің жоғалуын, жеке тулғалык қасиеттердін жойылуын т.б. карастырады. Бірак, бул көзкараспен келісуге болмайды, себебі, жогарыда керсетілген мәселелер, адамнын жеке тулга ретінде калыптасуынан кейін, пайда болатын арнайы патология. В.И.Лубовский, Т.В.Розанова т.б. арнайы психологияны дефектология гылымының саласы ретінде карастырады». Шындыгында, арнайы психологияның пайда болуы, туа біткен немесе журе пайда болган кемістіктердін салдарынан, калыпты дамуы бузылған балаларға психологиялык көмек беру кажеттілігінен туындаған болатын. Демек, арнайы психология теориялык және практикалық дефектология ушін пайда болған. Бірак дефектология арнайы айналысады, сондыктан арнайы психологияны коррекциялық педагогикамен байланыстыруға болады.