Сынып жетекшісінің оқу іс-әрекетінің жүйесі. Тәрбие жұмысын жоспарлау

3-4 семинар сабақтары 

Сынып жетекшісінің оқу іс-әрекетінің жүйесі. Тәрбие жұмысын жоспарлау.

Талқыланатын сұрақтар:

1. «Тәрбиелік іс-әрекет», «тәрбие жұмысы» ұғымдары.

2. Сынып жетекшісінің қызметі мен функциялары.

3. Сынып жетекшісінің педагогикалық этикасы.

4. Тәрбие іс-әрекетінің формалары мен түрлері.

5. Педагогикалық рефлексия

1. «Тәрбиелік іс-әрекет», «тәрбие жұмысы» ұғымдары.

Тәрбие процесс ретінде емес, әсер ету және өзара әрекеттесу ретінде емес, нақты әрекет ретінде қарастырылатын болады. Тәрбиенің әрекет ретіндегі көзқарасы, біріншіден, тәрбиені іс-әрекет болып табылмайтын барлық басқа әлеуметтік әсерлер мен процестерден ажыратуға мүмкіндік береді, екіншіден, тәрбиені белгілі бір пән мен мақсаттағы кәсіби қызметтің қандай да бір түрі ретінде анықтауға мүмкіндік береді.

Тәрбиелік іс-әрекет әрекет ретінде әрекеттің барлық құрамдас бөліктеріне ие: орындаушы, мақсат, субъект, құралдар, әрекеттер жиынтығы, нәтиже.

Ең алдымен, тәрбиелік іс-әрекет қандай мақсатта жүзеге асырылуы керек екенін анықтайық. Педагогикалық қызметтің мақсаты, анықтама бойынша, білім мен дағдылар түріндегі міндетті бағдарламалармен ұсынылған мәдениеттің бір бөлігіне (рухани және практикалық тәжірибе жиынтығы) ие адам және жоғары адамгершілік қасиеттер.

Мақсат тәрбиелік іс-әрекеттің басталуынан бұрын болатындықтан және бұл қызметке қажетті жеке әлеуметтік қасиеттерге және олардың қоғамда қолайлы көріну формаларына ие емес адам кіретіндіктен, тәрбие қызметінің соңында мақсатқа жету керек: нәтиже, яғни осы қасиеттерге ие адам және олардың көрінуінің әлеуметтік қолайлы формалары. Сонымен, оқу әрекетінің құрамдас бөліктері ретінде мақсат пен нәтиже көрсетіледі.

Тәрбие іс-әрекетінің пәні қажетті жеке қасиеттердің таңдалған жиынтығы және олардың көрінуінің әлеуметтік қолайлы формалары болады.

Тәрбиелік іс-әрекетті жүзеге асырудың құралдары адамға тән табиғи қасиеттер мен сапалар, әлеуметтік қасиеттер мен көмекші құралдардың болуы: көркем мәтіндер, қажетті жеке әлеуметтік қасиеттердің жиынтығын қамтитын және бейнелейтін теле және кинофильмдер, оқу-әдістемелік құралдар, оқу іс-әрекетінің мақсатына жетуге мүмкіндік беретін жазу материалдары, әртүрлі құралдар және т.б.  

Ересек адамның іс-әрекеті мен баланың іс-әрекеті бөлектеледі, олар белгілі бір жағдайларда тәрбие әрекетінің түріне айналуы мүмкін. Ал содан кейін бұл әрекет түрін орындайтын ересек адам тәрбиеші, ал бала оқушы болады. Бірдей сөздердің (тәрбиеші мен оқушы) қолданылуы да мағыналардың сәйкестігі елесін тудырады, бірақ кездейсоқтық болмайды. Біздің жағдайда тәрбиеші мен оқушы тәрбие әрекетінің субъектілерін белгілейді. Педагогикада оқушының әрекеті қандай да бір түрде көрсетілмейді.

 «Тәрбие жұмысы» – ересектер мен балалардың бірлескен өмірін ұйымдастыру бойынша педагогикалық ұжым немесе жеке педагог олардың барынша толық өзін-өзі дамыту және өзін-өзі жүзеге асыру мақсатында жүзеге асыратын мақсатты әрекеті.

  «Тәрбие жұмысы» – бұл мұғалімдердің сыныптан тыс уақытта оқушылардың белгілі бір тұлғалық қасиеттерін қалыптастыру үшін арнайы ұйымдастыратын қызметі.

Тәрбие жұмысының мақсат және міндеттері тұтас педагогикалық үрдісте ерекше сипат береді - білімділік, тәрбиелік және дамытушылық. Білімділік қызметі оқу әрекеті секілді басымдылыққа ие бола алмайды. Ол сабақтан тыс тәрбие жұмысында тәрбиелік және дамытушылық қызметі нәтижелі іске асыруда көмекші роль атқарады. Соған орай сабақтан тыс тәрбие жұмысының білімділік қызметі мен дағдысын қалыптастыруды көздемейді, керісінше балаларда белгілі бір мінез-құлық дағдысын қалыптастыру, ұжымдық өмірді, қарым-қатынас мәдениетін т.б. үйретеді.