Некенің әлеуметтік және психологиялық аспектілері

Жоспар

1.Кіріспе

2.Негізгі бөлім

     2.1.Отбасы ұғымының психологиялық мәні

     2.2.Некенің әлеуметтік және психологиялық аспектілері.

     2.3.Отбасының негізгі қызметтері мен рөлдері.

     2.4.Қазіргі қоғамдағы отбасы мен неке мәселелері

3.Қорытынды

Кіріспе

         Отбасы — адамзат қоғамының ең көне және маңызды әлеуметтік институттарының бірі. Ол тек қана адамдардың туыстық байланысын білдірмей, сонымен қатар рухани, мәдени және психологиялық құндылықтардың негізін қалайды. Отбасы — әрбір адамның алғашқы әлеуметтік ортасы, адамгершілік қасиеттер мен мінез-құлық нормаларының қалыптасу мектебі болып табылады. Психология ғылымында отбасы жеке тұлғаның дамуындағы басты факторлардың бірі болып саналады, өйткені адамның өміріндегі алғашқы эмоциялық әсерлер, сүйіспеншілік пен қолдау сезімі дәл осы отбасында қалыптасады. Ата-ананың мінез-құлқы мен бір-біріне деген қатынасы баланың ішкі дүниесіне, өзін-өзі бағалауына және қоғамдағы мінез-құлық ерекшеліктеріне үлкен ықпал етеді. Отбасы — әлеуметтік орта мен жеке тұлға арасындағы негізгі көпір. Ол адамды қоғамда өмір сүруге бейімдейді, қарым-қатынас жасауға, өз сезімін білдіруге және жауапкершілікті сезінуге үйретеді. Отбасындағы психологиялық климаттың тұрақтылығы отбасы мүшелерінің өзара түсіністігі мен сыйластығына байланысты. Егер отбасында сенім мен қолдау бар болса, онда адам өзін сенімді әрі бақытты сезінеді. Ал мұндай жағымды атмосфера тұлғаның психологиялық саулығы мен әлеуметтену процесіне оң әсер етеді. Неке ұғымы отбасы институтының ажырамас бөлігі болып табылады. Неке – ер мен әйелдің арасындағы заңды және моральдық қатынас, олардың ортақ өмірі мен рухани жауапкершілігін айқындайтын жүйе. Неке арқылы қоғам өзінің мәдени және адамгершілік дәстүрлерін ұрпақтан ұрпаққа жеткізеді, сонымен бірге отбасының тұрақтылығы мен бірлігін қамтамасыз етеді. Қазіргі таңда неке мен отбасының психологиялық мәселелері ерекше өзектілікке ие. Өйткені жаһандану, әлеуметтік және экономикалық өзгерістер, жастардың өмірлік ұстанымдарының өзгеруі отбасы құрылымына, оның құндылықтарына және рөлдеріне елеулі ықпал етуде. Осыған байланысты қазіргі психологияда отбасы мен неке ұғымдарын жан-жақты зерттеу, олардың адам өміріндегі орны мен маңызын талдау қажеттілігі арта түсіп отыр. Сондықтан осы рефераттың мақсаты — отбасы мен неке ұғымдарының психологиялық мәнін ашу, олардың тұлға дамуына әсерін сипаттау және қазіргі қоғамдағы өзекті мәселелерін қарастыру.

Негізгі бөлім

1.Отбасы ұғымының психологиялық мәні.

          Отбасы — тек әлеуметтік бірлік емес, ол адамның тұлғалық және эмоционалдық дамуының негізі. Психологияда отбасы кіші әлеуметтік топ ретінде қарастырылады, онда адамдардың өзара әрекеттесуі, мінез-құлық үлгілері мен қарым-қатынасы қалыптасады. Отбасындағы жылы атмосфера, сенім мен қолдау адамның өзін-өзі бағалауы мен тұлғалық өсуіне тікелей әсер етеді.

          Психолог Л.С. Выготский мен А.Н. Леонтьевтің еңбектерінде отбасы тұлғаның дамуына әлеуметтік контекст ретінде қарастырылады. Яғни, отбасы — баланың алғашқы әлеуметтік тәжірибе алаңы. Мұнда бала тіл үйренеді, қоғамдағы мінез-құлық нормаларын меңгереді, эмоцияларын басқаруды және оларды дұрыс білдіруді үйренеді. Егер отбасы мүшелерінің арасында сенім мен құрмет орнаса, балада жауапкершілік пен эмпатия сияқты қасиеттер дамиды.

         Отбасындағы қарым-қатынас бұзылған жағдайда, мысалы, жиі ұрыстар, агрессия немесе бейқамдық орын алса, бұл баланың психикалық дамуына теріс әсер етеді. Сол себепті қазіргі психологиялық зерттеулерде «отбасылық климат», «эмоциялық үйлесімділік», «қолдау жүйесі» ұғымдары ерекше назарда.

2.Некенің әлеуметтік және психологиялық аспектілері.

          Неке — ер мен әйелдің арасындағы заңды, моральдық және рухани байланыс. Ол тек тұрмыстық бірлік емес, сонымен қатар сүйіспеншілік, сенім, түсіністік пен бір-біріне жауапкершілік сезіміне негізделген қарым-қатынас. Неке адамның әлеуметтік мәртебесін айқындайды, сонымен бірге оның эмоционалдық тұрақтылығына ықпал етеді.Психологияда некелік қатынастардың үйлесімділігі бірнеше факторға байланысты: ерлі-